izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nəsib (ər. نصيب - naṣīb) sözü Azərbaycan dilində əsasən “qismət”, “pay”, “bəxtəvərlik”, “təqdir” mənalarında işlənir. Ərəbcə mənşəli olan bu söz, “hissə”, “pay”, “bölünmüş şey” kimi ümumi bir mənanı ifadə etsə də, Azərbaycan dilinə daxil olduqdan sonra daha çox ilahi qəza və qədərə bağlı, insanın taleyində yazılmış hadisələri, ona nəsib olanı ifadə etmək üçün işlədilir. Bu baxımdan, "qismət" sözü ilə sinonimdir, lakin "qismət" daha neytral bir ifadədir, halbuki "nəsib" sözü daha çox müsbət bir kontekstdə, yaxşı və xoşbəxt hadisələrlə əlaqələndirilir.

Nəsib sözünün işlənməsində bir sıra nüanslar var. Məsələn, "Nəsibimə düşdü" ifadəsi, bir hadisənin təsadüfən yox, təqdirən baş verdiyini bildirir. "Ona yaxşı nəsib oldu" deyərkən isə həmin şəxsin yaxşı bir şey əldə etdiyini, bəxtinə gəldiyini vurğulayırıq. "Nəsibimdə yoxdur" ifadəsi isə əksinə, bir şeyin mümkün olmadığını, ona nail olunmayacağını bildirir. Bu mənada, "nəsib" sözü insanın imkanlarından və səylərindən asılı olmayan, yuxarı qüvvələr tərəfindən müəyyən edilmiş hadisələrə işarə edir.

"Nəsib etmək" və ya "nəsib eləmək" ifadələri isə bir şeyi qismət etmək, kiməsə pay ayırmaq, kiməsə bir şeyi əldə etmək imkanı yaratmaq mənalarında işlənir. Məsələn, "Ona bu işi nəsib etdim" deyərkən həmin şəxsə işi tapşırmaqdan, ona bu işi həyata keçirmək imkanı yaratmaqdan söhbət gedir. Bu mənada "nəsib etmək" ifadəsi daha çox insanın aktiv təsiri ilə əlaqələndirilir və "qismət etmək"dən fərqli olaraq, təsadüfə və ya ilahi qəzaya deyil, insanın öz iradəsinə əsaslanır.

Ümumiyyətlə, "nəsib" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası həmişə qismət, pay, bəxtəvərlik və ya ilahi qədərin təsiri ilə əlaqədardır. Sözün istifadəsi həm dini, həm də dünyəvi kontekstlərə aid ola bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz