Nəzərən (qoşma) – ərəb mənşəli söz olub, əsasən “görə”, “əsasən”, “baxımından”, “nəzərə alaraq”, “fikrincə”, “rəyinə görə” mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə “görə” və “baxılarsa” kimi tərcümələri verilsə də, istifadə sahəsi və kontekstdən asılı olaraq daha zəngin məna çalarlarına malikdir. Əsasən, bir şeyin əsas götürüldüyü, digər bir şeyin ona nisbətən qiymətləndirildiyi və ya mühakimə edildiyi hallarda işlənir.
Sözün əsas funksiyası, bir əsas nöqtəni, meyarı və ya baxış bucağını müəyyənləşdirib, sonrakı fikirləri və ya mühakimələri bu əsas üzərində qurmaqdır. Bu baxımdan, “nəzərən” sözü müqayisə, nisbət və ya əsas götürmə əməliyyatlarını bildirir. Məsələn, "iqtisadi vəziyyətə nəzərən" ifadəsi iqtisadi vəziyyətin digər hadisələrə təsirini və ya onlarla əlaqəsini vurğulayır. "yaşına nəzərən" ifadəsi isə yaş amilinin əhəmiyyətini önə çəkir.
Sözün “görə” sözü ilə sinonim olduğu hallar olsa da, “nəzərən” daha rəsmi və ədəbi üsluba malikdir. "Görə" sözü daha çox gündəlik danışıq dilində işlənir. "Nəzərən" isə daha çox yazılı mətnlərdə, elmi əsərlərdə, ədəbiyyatda və rəsmi sənədlərdə rast gəlinir. Misal olaraq, verilən sitatda “haqq aşıqlığına nəzərən” ifadəsi daha yüksək ədəbi keyfiyyətə malik olan mətnlərdə işlənməsinin əyani nümunəsidir.
Cümlədəki işlənməsinə dair nümunələr:
- Onun yaşına nəzərən çox gənc görünür.
- İqlim dəyişikliyinə nəzərən kənd təsərrüfatında ciddi problemlər yaranıb.
- Elmi ədəbiyyata nəzərən bu nəzəriyyənin doğru olmadığını göstərdik.
- Əvvəlki illərlə müqayisədə, bu ilin məhsuldarlığına nəzərən daha çox məhsul əldə edilib.
- Sənin fikrinə nəzərən bu iş necə başa çatacaq?
Beləliklə, “nəzərən” sözü, müxtəlif kontekstlərdə, müxtəlif məna çalarları ilə istifadə olunan, zəngin məna potensialına malik bir qoşmadır.