Nizə (fars. نيزه – nīzeh) – köhnə Azərbaycan dilində və bir sıra türkdilli dillərdə işlənən uzun saplı, ucu iti, deşici soyuq silahdır. Etimologiyası fars dilindən gəlməkdədir və qədim döyüşdə geniş yayılmış bir silah növüdür. Müasir Azərbaycan dilində nisbətən az işlənsə də, ədəbiyyatda və tarixi kontekstlərdə rast gəlinir.
Nizənin əsasən iki hissədən ibarət olduğunu qeyd etmək lazımdır: uzun və möhkəm bir sap (bəzən ağacdan, bəzən də metal və ya digər möhkəm materiallardan hazırlanırdı) və sapın ucuna bərkidilmiş iti ucluq (üzərindəki kənarlar, bıçaqlar və ya digər deşici elementlərlə). Ucluğun forması və ölçüləri nizənin növündən və məqsədindən asılı olaraq dəyişirdi. Bəzi nizələrə əlavə olaraq, düşməni daha effektiv şəkildə zədələmək üçün müxtəlif məsələn, qanaxmanı artırmaq üçün tikanlar əlavə olunardı.
Nizənin həm piyada, həm də süvari döyüşlərində tətbiq olunduğunu bilmək vacibdir. Süvarilər üçün uzun saplı nizələr daha effektiv idi, çünki düşmənlərin sıralarına uzaq məsafədən hücum etməyə imkan verirdi. Piyadalar isə daha qısa və manevr etməyə imkan verən nizələrdən istifadə edirdilər. Nizənin uzunluğu və çəkisi əsgərin fiziki gücü və döyüş taktikasından asılı idi.
Ədəbiyyatda nizə həm döyüş aləti, həm də simvolik məna daşıyan bir obyekt kimi təsvir olunur. Məsələn, "Qarovul çiynində nizə o tərəf-bu tərəfə gəzir və bəzən nizəsinə söyür" cümləsində nizə, qarovulun vəzifəsini, sərtliyini və ya hətta təkəbbürünü simvolizə edə bilər. Nizənin özünə söyülməsi isə qarovulun yorğunluğunu, narahatlığını və ya vəzifəsindən narazılığını ifadə edə bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, "nizə" sözü bəzən "cida" və "mizraq" sözləri ilə sinonim kimi işlənsə də, aralarında incə fərqlər ola bilər. "Cida" daha çox qısa nizə, "mizraq" isə daha böyük və ağır nizə üçün istifadə oluna bilər. Lakin bu fərqləndirmə həmişə də dəqiq deyildir və kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.