Növbətçi (is.): Bu söz, əsasən, müəyyən bir müddət ərzində müəyyən bir vəzifəni yerinə yetirən şəxsi ifadə edir. İki əsas mənası var:
1. Keşikçi, qarovulçu: Növbətçi, əsasən, müəyyən bir ərazini, obyekti və ya qurğunu qorumaq, nəzarət etmək vəzifəsini daşıyan şəxsdir. Bu mənada o, keşikçi, qarovulçu, gözətçi kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər. Məsələn, “Növbətçi polis əməkdaşı cinayəti qeydə aldı” cümləsində növbətçi, öz postunda xidmət edən və hadisələri qeydə alan bir polis əməkdaşını ifadə edir. "Növbətçi postu" ifadəsi isə bu şəxsin xidmət etdiyi yeri bildirir.
2. Vəzifəli şəxs: Növbətçi, daha geniş mənada, müəyyən bir vəzifəni müəyyən bir vaxt ərzində yerinə yetirən hər hansı bir şəxsi də ifadə edə bilər. Bu mənada, həm qoruma, həm də digər vəzifələrlə bağlı ola bilər. Məsələn, "Telefon növbətçisi zəngi cavablandırdı" cümləsində növbətçi, telefon zənglərini cavablandırmaqla məşğul olan şəxsi təsvir edir. Yaxud "Xəstəxanada növbətçi həkim xəstəni müayinə etdi" cümləsində növbətçi, xəstəxanada müəyyən saatlarda xidmət edən həkimi ifadə edir. Bu mənada, sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Etimologiya: Sözün mənşəyi türk dillərindəki "növbə" sözündəndir. "Növbə" sırası, ardıcıllıq mənasını verir. "Növbətçi" isə bu növbədə duran, vəzifə yerinə yetirən şəxsi ifadə edir.
İstifadə nümunələri:
- Gecə növbətçisi səhər tezdən işə başladı.
- Sərhəd növbətçisi sərhədi qoruyur.
- Həkim növbətçisi gecə-gündüz xidmətdədir.
- Sarxan dəmiryol stansiyası növbətçisinin evi stansiyanın yaxınlığında yerləşir.