Növcavan: [fars. نوباوَان - nowbāwān] sifət və isim. Əsasən gənc, yeniyetmə insanı ifadə edir, lakin mənası kontekstdən asılı olaraq müəyyən dərəcədə dəyişə bilir. Fars dilindən gələn bu sözün "növ" hissəsi "yeni", "təzə", "gənc" mənalarını, "cavan" hissəsi isə "gənc", "yetkinlik yaşına çatmamış" mənalarını daşıyır. Beləliklə, sözün tam mənası "yeni yetmiş, təzəcə yetkinlik yaşına çatmış" kimi interpretasiya oluna bilər. Lüğətlərdə sadəcə "yeniyetmə, gənc" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, bu izah tam əhatəli deyildir.
İstifadəsi: "Növcavan" sözü ədəbi dildə daha çox işlənir və müasir Azərbaycan dilində "gənc", "yeniyetmə" sözlərinin sinonimi kimi qəbul olunsa da, onlardan bir qədər fərqlənir. "Gənc" daha geniş yaş aralığını əhatə edərkən, "yeniyetmə" spesifik olaraq yetkinlik yaşına çatmaq ərəfəsində olanları ifadə edir. "Növcavan" isə bu ikisinin arasında yer alaraq, əsasən hələ tam yetkinləşməmiş, lakin uşaqlıq yaşını da geridə qoymuş şəxslər üçün istifadə olunur. Bu mənada o, "cəvan" sözündən daha az istifadə edilir və daha köhnə üslublu, zərif bir ifadədir.
Misallar:
- Ölüm həqdir, əmma növcavan ölmək nə müşküldür. (M.V.Vidadi) - Bu misalda "növcavan" sözü hələ tam həyatın dadını dəyməmiş, gənc bir insanın ölümünün daha faciəli olduğunu ifadə edir.
- Gözlərindi nərgis, qaşlarındı yay; Heç növcavan ola bilər... - Bu misalda isə "növcavan" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Burada, əsasən, gözəlliyini, gəncliyini və təravətini ifadə etmək üçün işlədilir.
- Növcavan qələm ustası öz əsəri ilə hamını heyran etdi. - Bu misalda isə "növcavan" gənc, lakin istedadlı və bacarıqlı bir şəxsi təsvir edir.
Yekun olaraq, "növcavan" sözünün mənası "gənc", "yeniyetmə" kimi sadə təriflərlə tam əhatə olunmur. O, daha çox ədəbi bir ifadə olaraq, təzəcə yetkinliyə qədəm qoymuş, hələ tam yetkinləşməmiş, lakin uşaqlıqdan da çıxmış insanları təsvir etmək üçün işlədilir və bu mənada "gənc", "yeniyetmə" sözlərindən fərqlənir.