Oxdan (köhnə Azərbaycan türkcəsindən) sözü, "ox qabı" mənasını verən bir termindir. Lüğətlərdə sadəcə "çiyindən asılan oxqabı, oxluq, sadaqa (dəridən və ya ağacdan olardı)" kimi tərifə rast gəlinir, lakin bu tərif sözün zəngin məna dünyasını tam əks etdirmir. Oxdan, atlı döyüşçülərin oxlarını daşımaq üçün istifadə etdikləri, adətən dəridən və ya ağacdan hazırlanmış, çiynə asılan, əl ilə hazırlanmış bir növ qabdır. Forma və ölçüsü oxların sayı və növünə görə dəyişə bilərdi. Bəzən sadə bir dəridən düzəldilir, bəzən isə daha mürəkkəb, bəzəkli ola bilərdi. Yəni, "oxdan" sadəcə bir qab deyil, həm də döyüşçünün geyiminin və silahının ayrılmaz bir hissəsi idi.
Sözün etimologiyası “ox” və "-dan" şəkilçisindən ibarətdir. "-dan" şəkilçisi burada məkan bildirən bir əlavə kimi "oxların olduğu yer" mənasını verir. Bu baxımdan, oxdan sözü "oxların saxlandığı yer" mənasını da özündə əks etdirir. Bu tərif həm də "oxdan"ın funksiyasını daha aydın şəkildə göstərir. Oxlar, döyüş zamanı tez əldə edilməli olduğu üçün, asanlıqla ələ keçirilə biləcək bir yerdə, yəni oxdanda saxlanılırdı.
Ədəbiyyat nümunələrində "oxdan" sözünün işlənməsinə diqqət yetirsək, onun daha çox tarixi kontekstdə, köhnə döyüşçü obrazlarının təsvirində istifadə edildiyini görərik. Verdiyiniz nümunədəki "[Qara Məlikin] kamanı köhnə oxdanı sadə bir dəridən ibarət idi" cümlesi bu fikri təsdiq edir. Bu cümlə, Qara Məlikin sadə, amma funksiyasını yerinə yetirən bir oxdan istifadə etdiyini göstərir. Digər cümlələrdə isə oxdanın materialları, forma və ölçüləri haqqında daha ətraflı məlumatlar verilməklə obrazın həyat tərzi və sosial vəziyyəti haqqında əlavə məlumatlar əldə etmək olar.
Beləliklə, "oxdan" sözü sadə bir lüğət tərifindən daha çox məna daşıyan bir termindir. Onun etimologiyası, funksiyası və ədəbiyyatda işlənməsinin təhlili sözün zəngin məna dünyasını daha yaxşı başa düşməyə imkan verir.