Oxumaq fellinin Azərbaycan dilindəki mənası çoxşaxəlidir və sadəcə "yazılmış bir şeyi gözdən keçirib səslə və ya səssiz qiraət etmək" kimi dar mənada izah edilməkdən daha geniş bir məna kəsb edir. Lüğətlərdəki bu qısa izah, oxumaq hərəkətinin bütün incəliklərini əks etdirmir.
Birincisi, "oxumaq" hərəkəti yalnız yazılı mətnlərlə məhdudlaşmır. Biz həmçinin musiqi notlarını, şifrələri, rəqəmləri, xəritələri və hətta əşyaların üzərindəki işarələri də "oxuyuruq". Bu halda "oxumaq" sözü, məlumatı dərk etmək, məlumatı anlamaq və şərh etmək bacarığını ifadə edir. Məsələn, "həkim rentgen şüalarını oxudu" və ya "memar layihəni oxudu" cümlələrində oxumaq fəaliyyəti yazılı mətnlə bağlı deyil.
İkincisi, "oxumaq" fellinin mənası həm səsli, həm də səssiz qiraəti əhatə edir. Səsli oxumaq – mətni səsləndirmək, səssiz oxumaq isə – mətni öz-özünə, daxili səslə qavramaq deməkdir. Bu iki prosesin əsas fərqi səs çıxarılmasında olsa da, hər ikisi də mətnin dərk edilməsi və anlaşılması üzərində qurulur.
Üçüncüsü, "oxumaq" fəaliyyətinin dərinliyi də vacibdir. Sadəcə sözləri səsləndirməkdən daha əhəmiyyətli olan mətnin mənasını anlamaq, mətnin arxasındakı fikri dərk etmək və onu şərh etməkdir. Bu proses mütaliə etmək kimi də adlandırılır və oxumaqdan daha geniş bir məna kəsb edir. Mütaliə mətnin dərin anlaşılmasını, tənqidi təhlilini və öz fikirlərinin əlavə edilməsini özündə əks etdirir.
Nəhayət, "oxumaq" fəaliyyətinin etimologiyası da nəzərə alınmalıdır. Sözün kökü və mənasının tarixi incelendikdə onun çox qədim bir termin olduğu görünür və bu dəqiq mənasını daha dərin anlamağa kömək edir. (Əgər istənilən əlavə məlumat varsa, etimoloji məlumat əlavə edilə bilər).
Beləliklə, "oxumaq" felli sadəcə yazını səsləndirmək deyil, məlumatın qavranılması, anlaşılması və şərh edilməsi prosesini əhatə edən çoxcəhətli bir fəaliyyətdir.