Oxuyub-yazmaq (f.): Bu termin əsasən iki əsas hərəkəti – oxumağı və yazmağı özündə birləşdirən bir fəaliyyəti ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "oxumaq və yazmaqla məşğul olmaq" kimi tərifi olsa da, bu ifadənin mənası daha geniş və çox qatlıdır. "Oxuyub-yazmaq" yalnız texniki bacarığı deyil, həm də təhsil, bilik əldə etmə, zehinin inkişafı, mənəvi kamillik, intellektual işlə məşğulluq kimi geniş kontekstləri əhatə edir. Ona görə də sadəcə "zehinlə məşğul olmaq" tərifi tam və dəqiq deyildir.
Terminin etimologiyasına nəzər salsaq, "oxu-" və "-yaz" fellərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. Bu, bu hərəkətlərin bir-biri ilə sıx əlaqəli olduğunu, tez-tez birgə yerinə yetirildiyini göstərir. Məsələn, bir yazıçı oxuyaraq araşdırma aparır, ilham alır və sonra yazır; tələbə isə dərslik oxuyub, qeydlər yazır, məqalələr hazırlayır. Beləliklə, "oxuyub-yazmaq" fəaliyyətinin məhsuldar və yaradıcı bir proses olduğunu qeyd etmək vacibdir.
Cümlə içərisində "oxuyub-yazmaq"ın işlənməsinə misal olaraq verilən "Gecə-gündüz oxuyub-yazmaq" ifadəsi, fəaliyyətin davamlılığını, həsrətini və şiddətini vurğulayır. Bu cümlədə məşğuliyyətin həyatın əsasını təşkil etdiyini, şəxsin oxumaq və yazmaqla özünü həsr etdiyini göstərir. Başqa bir nümunə olaraq: "O, gənc yaşlarından oxuyub-yazmağa böyük maraq göstərirdi" cümləsini götürə bilərik. Bu cümlədə oxuyub-yazmaq maraq dairəsini, seçilmiş bir yol və həyat tərzinin göstəricisi kimi təqdim olunur.
Nəticə olaraq, "oxuyub-yazmaq" sadəcə iki fəaliyyətin cəmindən daha artıqdır. O, intellektual inkişafın, biliyin əldə edilməsinin, yaradıcılığın və özünüifadənin vəsaitini təmsil edir. Müxtəlif kontekstlərdə istifadə edildiyi zaman fərqli mənalar daşıyır, lakin əsasında həmişə oxu və yazma fəaliyyətlərinin bir-biri ilə sıx əlaqəli olması və davamlı inkişaf prosesinə xidmət etməsi durur.