izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Omonim (yun. homo – eyni və onyma – adlı) dilçilikdə eyni səslənməyə, qrammatik formaya və yazımına malik, lakin tamamilə fərqli leksik mənalara (semantikaya) sahib olan sözlərə deyilir. Bu sözlər səs tərkiblərinə görə tam üst-üstə düşür, ancaq mənaları arasında heç bir əlaqə yoxdur. Omonimlərin meydana gəlməsi dilin tarixi inkişafı prosesində, sözlərin məna inkişafı və ya səs dəyişiklikləri nəticəsində baş verir.

Omonimlərə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: "yaz" sözü həm mövsümün adı, həm də əl ilə hərflərin kağız üzərinə yazılması, mətnin yaradılması mənasını verə bilir. Eyni şəkildə, "dəyirman" sözü həm taxıl üyüdən mexaniki qurğuya, həm də bəzi heyvanlarda olan dişlərin növünə işarə edə bilər. Bu nümunələrdə sözlərin səsi eyni olsa da, mənaları arasında heç bir əlaqə və ya mənəvi bağ yoxdur.

Omonimlərin növləri müxtəlifdir və onların təsnifatı əsasən səs dəyişikliyinə və məna fərqlənməsinə əsaslanır. Məsələn, tam omonimlər (homonimlər) səs və yazımca tamamilə eynidir, qismən omonimlər (paronimlər) isə səs tərkibində kiçik fərqlərə malikdir, lakin mənaları tamamilə fərqlidir. Omonimlərin dilin zənginliyini və ifadə imkanlarını artırdığını da qeyd etmək vacibdir. Lakin, onların düzgün anlaşılması üçün kontekstə əsaslanmaq zəruridir, çünki sözün düzgün mənası yalnız cümlənin ümumi məzmunundan çıxarıla bilər.

Omonimlərin müəyyən edilməsi dəqiq dil təhlili və leksikografiq tədqiqatlar tələb edir. Sözün hansı mənada işləndiyini anlamaq üçün cümlənin kontekstini, sözün ətrafdakı digər sözləri ilə qarşılıqlı əlaqəsini, nitq vəziyyətini nəzərə almaq lazımdır. Dilçilikdə omonimlərin öyrənilməsi dilin quruluşunu və inkişafını daha dərindən anlamaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz