Onaltılıq (ərəbcə "on altı" + "-lıq" şəkilçisi) - is. ədəb. Hər misrası on altı hecadan ibarət olan şeir ölçüsü. Bu tərif, onaltılığın əsas xüsusiyyətini, yəni hər misranın on altı hecadan təşkil olunmasını qısaca ifadə edir. Lakin, bu şeir ölçüsünün daha dəqiq və geniş təsvirini vermək üçün əlavə məlumatlar təqdim etmək lazımdır.
Onaltılıq şeir ölçüsü, əsasən, Azərbaycan ədəbiyyatında rast gəlinən bir formadır və bədii ifadə vasitəsi olaraq istifadə olunur. Onun on altı hecadan ibarət misraları, ritmik təşkili ilə yanaşı, şeirin ümumi ahəngini, səslənməsini və ifadə gücünü müəyyənləşdirir. Onaltılığın struktur xüsusiyyətlərini tam olaraq müəyyən edən qaydalar olmasa da, ədəbiyyatımızda ən çox təsadüf edilən variantı sətirlərin bərabər hecalı olmasıdır. Yəni, hər misra tam olaraq 16 hecadan ibarətdir.
Onaltılığın digər şeir formalarından fərqləndirən əsas xüsusiyyəti misra uzunluğudur. Bu uzunluq, şeirə müəyyən bir möhtəşəmlik və dolğunluq verir. Eyni zamanda, uzun misralar daha geniş və mürəkkəb fikirlərin ifadəsinə imkan yaradır. Ancaq bu uzunluq həm də şeirin yazılmasını və oxunmasını mürəkkəbləşdirə bilər. Ona görə də, bacarıqlı şairlər onaltılıqda heca sayını pozmadan oxunma rahatlığını təmin etmək üçün müəyyən ritmik və səslənmə qaydalarına riayət etməlidirlər.
Onaltılığın istifadəsi şeirin mövzusundan və şairin üslubundan asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, əzəmətli və təntənəli mövzulara uyğun olaraq, onaltılıq daha ciddi və ciddi bir tonda istifadə oluna bilər. Əksinə, daha yüngül və romantik mövzular üçün onaltılıq daha axıcı və şən bir tonda yazıla bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, onaltılığın ədəbiyyatımızda tam müəyyən olunmuş metrik qaydaları yoxdur. Bu, şairlərə daha çox yaradıcı azadlıq verir. Ancaq bu azadlıq məsuliyyət tələb edir. Çünki heca sayına ciddi riayət etməklə yanaşı, şeirin bədii keyfiyyətini də qorumaq lazımdır. Beləliklə, onaltılıq şeir ölçüsünün tədqiqi həm ədəbiyyat tarixi, həm də poetika baxımından maraqlı və vacibdir.