Ödül sözü mükafat, priz mənalarında işlənən bir sözdür. Azərbaycan dilinin zəngin leksik ehtiyatında özünə xüsusi yer tutan bu termin, əsasən, müəyyən nailiyyətlərə, xidmətlərə, yaxud istedada görə verilən müsbət qiymətləndirməni, təqdimatı bildirir.
Etimoloji baxımdan, "ödül" sözünün kökü qədim türkcəyə gedib çıxır. Müxtəlif türk dillərindəki qohum sözlərin təhlili, "ödül"ün əslində "ödənmiş şey", "verilmiş şey" mənasını ifadə etdiyini göstərir. Bu, onun mahiyyətini daha dəqiq açıqlayır: ödül, əməyə, nailiyyətə, fədakarlığa görə verilən bir "ödəniş", bir "qarşılıq"dır. Bu "ödəniş" maddi (pul, əşya, diplom) və ya mənəvi (təltif, rəğbət, hörmət) formada ola bilər.
Lüğətlərdə "ödül" sözü "mükafat" və "priz" sözləri ilə sinonim kimi göstərilsə də, aralarında incə bir fərq mövcuddur. "Mükafat" daha geniş mənada işlənir və hər hansı bir əmək, xidmət və ya nailiyyətə görə verilən hər hansı bir rəğbət, tərif və ya material dəyərini əhatə edə bilər. "Priz" isə daha çox yarışmalar, müsabiqələr və oyunlarda qaliblərə verilən mükafatı bildirir. "Ödül" isə bu ikisinin arasında yer alır, həm yarışmalarda, həm də digər sahələrdə nailiyyətlərə görə verilən mükafatı ifadə edir. Lakin "ödül" sözü "mükafat"dan daha rəsmi və ciddi bir kontekstdə işlənə bilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Elmi kəşfinə görə alimə yüksək ödül verildi.
- Müsabiqədə birinci yeri tutan rəssam qiymətli ödülə layiq görüldü.
- Onun səmərəli əməyi layiqli ödülə layiqdir.
- Şirkət əməkdaşlarının yüksək nailiyyətlərinə görə onlara xüsusi ödüllər təqdim etdi.
- Ədəbiyyat mükafatı onun ən böyük ödülü oldu.