Ömürsüz sifəti əsasən canlı varlıqlar üçün işlənir və "ömrü qısa olan", "qısamüddətli ömür sürən", "tez ölən" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki "az yaşayan" ifadəsi qısadır və tam mənanı əks etdirmir. Çünki "az yaşayan" ifadəsi müəyyən bir yaş həddini nəzərdə tutmur, "ömürsüz" isə özündə qısa ömrün sürətlə, gözlənilmədən bitməsini ifadə edir. Məsələn, "ömürsüz bir bitki" deyəndə, bitkinin normal inkişaf etmədən tez qurumasını, "ömürsüz bir heyvan" deyəndə isə, heyvanın xəstəlikdən və ya digər səbəblərdən gözlənilmədən tez öləcəyini nəzərdə tuturuq.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "ömür" və "süz" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. "Süz" əlavəsi burada "azlıq", "qıtlıq", "tam olmamazlıq" mənalarını verir. Beləliklə, "ömürsüz" sözü tam mənasını "ömür qıtlığı", "ömürün qısalığı" kimi ifadə edə bilərik. Bu mənada söz, obyektin özünün qısa ömrünə işarə etməklə yanaşı, həmin obyektin qısa ömürlü olmasının səbəblərini də əks etdirə bilər.
Misallar:
- "Bu çiçəklər ömürsüzdür, tez solurlar." (Çiçəklərin qısa ömürlü olmasına vurğu edilir.)
- "Ömürsüz bir həyat sürdü, gənc yaşda dünyasını dəyişdi." (Qısa və faciəli bir ömür təsvir edilir.)
- "Bu nə ömürsüz bir sevgi idi, heç bir iz qoymadan bitdi." (Qısamüddətli və davamsız bir əlaqədən bəhs edilir.)
- "Ömürsüz bir xəstəlik idi, dərmanlar təsir etmədi." (Xəstəliyin müalicə olunmaz dərəcədə qısa müddət ərzində ağırlaşmasına işarə edilir.)
Verilən nümunədəki "Ömürsüz ömürdən çox asılıyam; Gərəkdir söz deyəm, söz yastılayam" misrasında isə şair özünün qısa ömrünün şüurunda olaraq, vaxtının qiymətini bildiyini, deməli olan sözünü deyib, özünü ifadə etməli olduğunu vurğulayır. Burada "ömürsüz" sözü subyektiv bir mənada işlənir, şairin özünün özünə və həyatına olan münasibətini ifadə edir.