Paxıl sifəti, əsasən ərəb dilindən (بَخِيل - bəxil) gələn bir söz olub, qısqanclıq və həsəd hisslərinin yüksək səviyyədə ifadəsidir. Sadəcə başqasının maddi rifahına deyil, həmçinin onun hər cür uğuruna, xoşbəxtliyinə, irəliləməsinə, ümumiyyətlə, hər hansı bir üstünlüyünə dözməməyi, buna daxili narahatlıq, əsəbilik və ya həsəd hissi ilə yanaşmağı bildirir.
Lüğətlərdəki “başqasının üstünlüyünə, xoşbəxtliyinə, rifahına, müvəffəqiyyətinə, qabağa getməsinə dözməyən, bundan dilxor olan, bunu gözü götürməyən” tərifi paxıllığın əsas xüsusiyyətlərini əhatə etsə də, daha geniş məna kəsb edir. Paxıl insan sadəcə “dözməməklə” kifayətlənmir; bu dözməmək hissi onu müxtəlif hərəkətlərə, bəzən gizli, bəzən isə açıq şəkildə ifadə olunan davranışlara sövq edir. Bu davranışlar şəxsi münasibətlərdə soyuqluq, aradan çıxarma cəhdləri, böhtan, dedi-qodu, hətta aktiv şəkildə maneə törətmə kimi müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər.
Paxıllıq, sadəcə bir hisslə deyil, həm də müəyyən bir münasibət və davranış nümunəsi ilə xarakterizə olunur. Məsələn:
- “Qonşusunun yeni maşınını görəndə paxıl qonşu içindəcə qısqandı.” (Bu cümlədə paxıllığın daxili bir hissi kimi təsviri var.)
- “O, paxıl olduğu üçün dostunun karyera yüksəlişinə mane olmağa çalışdı.” (Bu cümlədə paxıllığın konkret hərəkətlərdə özünü necə göstərdiyini əks etdirir.)
- “Paxıl insan heç vaxt başqasının uğurlarına sevinmir.” (Bu cümlə paxıl insanın münasibətini ümumiləşdirir.)
Beləliklə, paxıl sözünün mənası sadəcə "dözməmək"lə məhdudlaşmır; bu, başqasının uğurlarına qarşı mənfi bir münasibət və bu münasibətin müxtəlif formalarda özünü göstərən davranışlarla müşayiət olunmasıdır. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsasında həmişə qısqanclıq və həsəd hissləri yatır.