izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Pal-paltar sözü Azərbaycan dilində "paltar", "geyim", "üst-baş" mənalarında işlənən bir termindir. Əsasən köhnə və ya dialektal üslubda istifadə olunur. Lüğətlərdə daha çox "paltar" sözünün sinonimi kimi qeyd olunsa da, kontekstə görə "geyim" və ya "üst-baş" mənalarını da ehtiva edə bilər. "Pal-paltar" ifadəsi, tək paltar parçasından deyil, ümumi olaraq bütün geyimlər toplusunu, geyim dəstini ifadə edə bilər. Məsələn, "toy pal-paltarı" deyərkən, sadəcə bir paltardan deyil, toy mərasiminə uyğun bütün geyimlər və aksessuarlardan ibarət olan dəsti nəzərdə tuturuq.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "pal" komponenti qədim türk dillərindəki "palt", "palat" kimi sözlərlə əlaqəli olaraq "örtük", "örtü" mənalarını daşıyır. "Paltar" isə fars mənşəli olub, "pəl" (parça, parça kətan) sözündən törəmişdir. Beləliklə, "pal-paltar" ifadəsi, sözün əsl mənasında, bir-birinə yaxın mənalı iki komponentin birləşməsindən yaranmış bir pleonazm (artıq söz) təşkil edir. Lakin zaman keçdikcə bu ifadə özünəməxsus bir məna çalarını qazanmış və dialektal üslubda geniş istifadə olunmuşdur.

Verilən nümunə cümləsində ("[Muzdur] …pal-paltarı öz tərtib və səliqəsi ilə bir-birinin üstünə dərişdirdi") "pal-paltar" sözü, Muzdurun geyiminin diqqətlə, səliqəli şəkildə, bir-birinin üstünə geyildiyini ifadə edir. Burada "pal-paltar" ifadəsi, geyimlərin ümumi keyfiyyətinə, onların tərtib və səliqəsinə vurğu edir. Bu cümlədə "pal-paltar"ın "geyim dəsti" mənasında işləndiyi aydındır.

Qeyd etmək lazımdır ki, "pal-paltar" ifadəsi müasir Azərbaycan ədəbi dilində nadir hallarda işlənir və əsasən folklor nümunələrində, dialektal danışıqda və köhnə ədəbiyyat əsərlərində rast gəlinir. Ancaq onun mənası və tarixi kökləri Azərbaycan dilinin inkişafını anlamaq üçün vacibdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz