Paleozaur [yun. palaios – qədim + sauros – kərtənkələ] – Mezozoy erasının (təxminən 252 milyon il əvvəl – 66 milyon il əvvəl) bir dövrü olan Trias, Yura və Təbaşir dövrlərində yaşayan, nəhəng ölçülərə malik, quru, su və ya həm quru, həm də su mühitlərində yaşamış sürünənlər qrupuna verilən ümumi ad. Qazıntı tapıntıları əsasən onların sümüklərindən, dişlərindən, bəzən də dərilərinin izlərindən və yumurtalarından ibarətdir. Paleozaur termini, müasir kərtənkələlərə morfoloji bənzərliyi əsas götürərək, onlara verilən geniş bir termindir və həqiqətən də onlarla filogenetik əlaqəsi, yəni ümumi əcdadı müxtəlif ola bilər. Bu termin taksonomik bir kateqoriya deyil, yəni elmə məlum olan bütün dinozavrları əhatə etməyən, müxtəlif taksonomik qrupları özündə birləşdirən ümumi bir termindir. Məsələn, pterozavrlar (uçan sürünənlər) və plesiozavrlar (dəniz sürünənləri) paleozaur olaraq adlandırılırdı, lakin onlar müasir kərtənkələlərlə yaxın qohumluq əlaqəsinə malik deyillər. Dinozavrlar paleozaurların içərisində əsas qrupu təşkil edirlər.
Paleozaur termini, xüsusilə paleontologiya elmində işlədilən bir termindir və qazıntı tapıntılarına əsaslanan tədqiqatlarda geniş istifadə olunur. "Paleozaur" sözünün mənası sadəcə olaraq "qədim kərtənkələ" olaraq tərcümə edilsə də, onun əhatə etdiyi bioloji müxtəliflik çox genişdir və yalnız qazıntı halında aşkarlanan nəhəng sürünənləri əhatə edir. Müasir kərtənkələlərdən fərqli olaraq, paleozaurların çoxu quru mühitində və ya həm quru, həm də su mühitlərində yaşayırdı və müasir kərtənkələlərdən fərqli anatomik quruluşlara malik idilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
"Qazıntı sahəsində tapılan sümüklər nəhəng bir paleozaurdan qalıqları olduğunu göstərirdi."
"Paleozaurların yox olması Yer kürəsinin tarixində mühüm bir hadisədir."
"Elmi araşdırmalar paleozaurların həyat tərzi və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələri haqqında dəqiq məlumatlar verir."