Papaq sözü Azərbaycan dilində baş geyimini bildirən köhnə və geniş yayılmış bir termindir. Lüğətlərdə əsasən “tüklü dəridən tikilən baş geyimi” kimi tərif olunsa da, bu, papağın mənasını tam əhatə etmir. Çünki papaqlar müxtəlif materiallardan – yun, pambıq, kətan, ipək, hətta metal və s. – hazırlana bilər. Ona görə də, daha dəqiq tərif belə olmalıdır: Müxtəlif materiallardan hazırlanan, başı örtmək üçün geyilən baş geyiminin ümumi adı.
Papağın etimologiyası türk dillərindəki köklərə söykənir. “Papaq” sözü türki dillərdə geniş yayılmışdır və forma, ölçü və material baxımından müxtəlif növlərini əhatə edir. Məsələn, “papaq” sözü bəzi türk dillərində başqa baş geyimlərinin adlarında da işlənir (məsələn, qış papağı, yay papağı və s.). Bu da sözün geniş məna kəsb etdiyini göstərir.
Papaq sözünün işlənmə sahəsi genişdir. Gündəlik danışıq dilində adi bir baş geyimi kimi işlənə bildiyi kimi, ədəbiyyatda, xüsusilə də folklor nümunələrində simvolik məna da kəsb edə bilər. Məsələn, birinin papağını almaq onu hörmətdən salmaq, üzərinə təhqir yağdırmaq mənasını verə bilər. Həmçinin, papaq müəyyən bir sosial təbəqəni, peşəni və ya mədəniyyəti ifadə edə bilər. Tarixi mənbələrə nəzər salsaq, müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif bölgələrdə papağın forması, materialı və bəzəyi sosial statusu göstərən əlamət kimi işlənmişdir.
Misal olaraq, "Buxara dərisindən papaq", "Sur papaq" ifadələri papağın materialından və rəngindən bəhs edir. Verilmiş nümunədəki cümlə ("Aslan zağarası getmiş papağını çıxardıb, əlindəki kağızı onun iç...") papağın praktik əhəmiyyətini və eyni zamanda, insanların həyatında tutduğu yeri göstərir. Papaq sadəcə baş geyimi deyil, həm də əşya saxlamaq üçün qab kimi də istifadə oluna bilər.
Nəticə olaraq, “papaq” sözünün tərifi yalnız “tüklü dəridən tikilən baş geyimi” ilə məhdudlaşdırılmamalıdır. Daha geniş və dəqiq bir tərif, onun müxtəlif materiallardan hazırlanmasını, mədəni və sosial kontekstdəki müxtəlif mənalarını əhatə etməlidir. Papaq, sadə bir baş geyimindən daha çox, mədəniyyətimizin və tariximizin ayrılmaz bir hissəsidir.