Partizan [fr. partisan] sözü fransız dilindən mənşəli olub, əslində “tərəfdar”, “həvəskar”, “tərəf müdafiəçisi” mənalarını ifadə edir. Tarixi kontekstdə isə “düşmən xətləri arxasında, müstəqil olaraq hərəkət edən və düşmənə qarşı silahlı mübarizə aparan, tez-tez yerini dəyişən və çevik taktika tətbiq edən silahlı xalq dəstələrinin üzvü” kimi tərif olunur.
Partizan hərəkatı, rəsmi ordunun imkanlarının çatmadığı və ya əlverişsiz olduğu ərazilərdə, əsasən, əhalinin dəstəyi ilə fəaliyyət göstərir. Onların əməliyyatları gizlilik, sürpriz hücumlar, kiçik qruplar şəklində hərəkət etmək, düşmənin əsas qüvvələrindən yayınmaq və münasib fürsətdən istifadə etmək kimi taktikalara əsaslanır. Partizanlar tez-tez düşmənin arxa cəbhəsinə zərbələr endirir, rabitə xətlərini kəsir, əhali arasında təbliğat aparır və düşmənin mənəviyyəsini sarsıdırlar.
Partizan anlayışı müxtəlif kontekstlərdə işlədilə bilər. Məsələn:
- "II Dünya Müharibəsi illərində bir çox partizan dəstəsi faşist işğalçılarına qarşı mübarizə aparırdı." - Bu cümlədə partizan sözü tarixi kontekstdə, müqavimət hərəkatının iştirakçılarına aid edilir.
- "Onun fikirləri hər zaman partizan idi, heç kimə qulaq asmırdı." – Bu cümlədə isə partizan sözü daha geniş mənada, özünəməxsus, müstəqil düşüncəli, digərlərinin fikirlərindən asılı olmayan insanı ifadə edir.
- "Siyasi partizanlıq millətin birliyini pozur." - Bu cümlədə partizanlıq anlayışı siyasi mənada, qərəzli, öz tərəfini qoruyan mövqe deməkdir.
Yekun olaraq, "partizan" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasında müstəqillik, özünəməxsusluq, düşmənə qarşı gizli və çevik mübarizə aparmaq anlayışları dayanır.