Persóna sözü latın dilindən mənşəlidir və Azərbaycan dilində “şəxs”, “zat” və “adam” mənalarında işlənir. Lüğətlərdə verilən mənalar kifayət qədər ümumidir və sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Daha dəqiq və geniş izahat üçün aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır:
1. Şəxs: Bu, ən geniş mənasıdır və konkret bir insanı, fərd olaraq göstərir. Misal üçün: "O, çox yaxşı bir şəxsdir" cümləsində "persóna" sözü sadəcə bir insanı təmsil edir. Bu mənada, "adam", "insan", "fərd" sinonimləri kimi işlənə bilər.
2. Zat: Bu mənada "persóna" sözü daha çox insanın özünəməxsus xüsusiyyətlərini, xarakterini, varlığını vurğulayır. Bu, daha abstrakt bir məna ifadə edir. Misal üçün: "Onun zatında bir təmkin vardı" cümləsində "persóna" şəxsin daxili aləmini, daha çox mahiyyətini əks etdirir.
3. Tanınmış adam: Lüğətdə göstərilən ikinci məna, "persóna" sözünün ictimai həyatda, mədəniyyətdə və ya digər sahələrdə tanınmış, önəmli bir insanı ifadə etməsini bildirir. Bu mənada "məşhur şəxs", "tanınmış sim", "nüfuzlu adam" ifadələri sinonim kimi istifadə oluna bilər. Misal üçün: "O, ölkədə tanınmış bir persona idi."
4. Rol, obraz: Teatr və ədəbiyyat kontekstində "persóna" sözü həmçinin bir əsərdəki obrazı, rolu ifadə edə bilər. Misal üçün: "O, tamaşada əsas personanı canlandırdı" və ya "Romanın əsas personası mürəkkəb bir xarakterə malikdir".
5. Hüquqi şəxs: Hüquqi kontekstdə "persóna" sözü hüquqi baxımdan müəyyən hüquq və öhdəliklərə malik olan bir varlığı (fiziki şəxs, hüquqi şəxs) bildirir. Bu mənada terminoloji bir əhəmiyyət daşıyır.
Nəticə olaraq, "persóna" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və sadəcə "adam" və ya "şəxs" kimi tərcümə edilməməlidir. Sözün daha dəqiq mənasını anlamaq üçün cümlənin ümumi məzmununu və kontekstini nəzərə almaq lazımdır. Latın mənşəli olmasına baxmayaraq, Azərbaycan dilində ustalıqla işlənən zəngin mənalı bir sözdür.