Pəlmə sözü Azərbaycan dilində əsasən işıqlandırma ilə bağlı olaraq "tutqun", "aydın olmayan", "yarıişıq", "zəif işıq" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki bu qısa tərif sözün mənasını tam əhatə etmir. Daha dəqiq desək, pəlmə, günəş işığının, süni işığın və ya başqa bir işıq mənbəyinin tam aydınlıq vermədiyi, səpələnmiş, qarışıq, zəif və ya kölgəli bir işıqlandırma vəziyyətini ifadə edir. Bu, qaranlıq deyil, amma tam aydınlıq da deyil; bir növ yarıaranlıq, bulanıq işıqdır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökünü "pəlmək" felindən götürdüyünü ehtimal etmək olar. "Pəlmək" fəaliyyəti, bir şeyin bulanıq, aydın olmayan, tutqun hala gəlməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Məsələn, "Səma pəlmələnmişdi" ifadəsində pəlmələnmiş səma, buludlu və qaranlıq bir səma deməkdir. "Pəlmə" isə bu halı ifadə edən isim formasını təşkil edir.
Cümlə içində işlənməsinə nümunələr:
- Otaqda pəlmə bir işıq vardı.
- Pəlmə şüalar ağacların arasından süzülürdü.
- Günəşin pəlmə işığı çəmənləri az qala görünməz edirdi.
- Qaranlığın içindən pəlmə bir işıq parlayırdı.
- Buludlu səma pəlmə bir günəş işığı yayırdı.
Göründüyü kimi, "pəlmə" sözü əsasən təbiət hadisələri ilə bağlı işlənərək, işığın zəif və səpələnmiş halını və ətraf mühitin qismən görünməzliyini ifadə edir. Söz, poetik ifadələrdə də işlənərək əsərin atmosferini, duyğuları daha yaxşı əks etdirmək üçün istifadə olunur.