Pəzəvənglik sözü Azərbaycan dilində geniş mənada yekəlik, zorbalıq və zırpılıq kimi halları ifadə edir. Lakin bu tərif, sözün bütün çalarlarını əhatə etmir və daha dəqiq bir izah tələb edir. Pəzəvənglik, özbaşınalıq, haqsızlıq və qüvvə tətbiq etməklə öz istəklərini yerinə yetirən şəxsin davranışını ifadə edir. Bu, sadəcə fiziki gücün tətbiqi ilə məhdudlaşmır; səltənət, mövqe və ya nüfuzdan sui-istifadə etməklə də özünü göstərə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "pəzəvəng" sözünün kökü fars dilindən gəldiyi ehtimal olunur. Farsca "پَزَوَنْد" (pəzəvənd) sözü, "qüvvətli", "güclü", "qüdrətli" mənalarını verir. Bu mənadan çıxış edərək, "pəzəvənglik" sözü, bu gücün və qüdrətin haqsız və özbaşınalıqla, başqalarına zülm edərək tətbiq olunmasını ifadə edir. Yəni, pəzəvənglik sadəcə güc nümayişi deyil, həm də bu gücün ədalətsiz və qanunsuz şəkildə istifadəsidir.
Cümlə içərisində istifadəsinə baxaq:
- "Rəis öz pəzəvəngliyi ilə bütün əməkdaşları əzdi." - Bu cümlədə pəzəvənglik, rəisin mövqeyindən sui-istifadə edərək əməkdaşlarına qarşı haqsızlıq etməsini ifadə edir.
- "Qonşuların pəzəvəngliyinə dözə bilməyərək polisə müraciət etdilər." - Burada pəzəvənglik, qonşuların qanunsuz və zorakı davranışını bildirir.
- "Tarix boyu bir çox hökmdar öz pəzəvəngliyi ilə xalqını əzab içində saxlayıb." - Bu cümlədə pəzəvənglik, həddən artıq güc və qüdrətin ədalətsiz və zülmkar şəkildə tətbiq olunmasını ifadə edir.
Nəticə olaraq, pəzəvənglik sadəcə yekəlik, zorbalıq və zırpılıq deyil, özbaşınalıq, haqsızlıq və gücün ədalətsiz tətbiqini əhatə edən daha geniş bir anlayışdır. Bu, fiziki gücün, mövqenin və ya nüfuzun sui-istifadəsini özündə birləşdirir və tarix boyu insanların bir-birinə qarşı törətdiyi ədalətsiz davranışların ümumi bir təsviridir.