Pioner (fr. pionnier – ilk yolaçan, bəni, əsasını qoyan) sözü Azərbaycan dilində bir neçə məna kəsb edir. Əsas mənası, fransızca kökünün də ifadə etdiyi kimi, bir sahədə öncü olmaq, yeni yollar açmaq, əsasını qoymaq deməkdir. Bu mənada pioner, hər hansı bir yeni əraziyə, sahəyə, texnologiya və ya elm sahəsinə ilk daxil olan, orada fəaliyyət göstərən və digərləri üçün yol açan şəxs və ya qrup deməkdir. Məsələn, “Kosmonavtika pioneri Yuri Qaqarin” deyəndə, kosmosun fəth edilməsində öncü rol oynadığını ifadə edirik.
Sözün ikinci, daha dar mənası isə, Sovet dövründə, gənclərin ictimai-siyasi təşkilatı olan pioner təşkilatının üzvü deməkdir. Bu mənada pioner, müəyyən bir ideologiyanı qəbul edən və həmin ideologiyanın təbliğində fəal iştirak edən gənci ifadə edir. Məlumat üçün qeyd edək ki, bu təşkilat kommunist ideologiyasının tərbiyəvi və təbliğat funksiyasını yerinə yetirirdi.
Üçüncü bir mənada isə, pioner sözü daha geniş, yeni bir şeyin yaradıcısı, öncüsü mənasında işlənə bilər. Məsələn, "O, kompüter proqramlaşdırmasında bir pioner idi" cümləsində pioner, bu sahədə öncü olan, yenilikçi bir şəxsi ifadə edir. Bu kontekstdə pioner olmaq, yeni bir üsul, texnologiya və ya yanaşmanın əsasını qoymaq, inkişaf etdirmək və yaymaq deməkdir.
Beləliklə, pioner sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, ümumi mənası həmişə yenilik, öncülük və bir sahənin inkişafına töhfə vermə ilə bağlıdır. Sözün kökü olan fransızca "pionnier" sözünün etimologiyası da bu mənanı tam olaraq əks etdirir.