Pioner (fr. pionnier - öncü, əsgərin önündə gedən kəşfiyyatçı) sözü Azərbaycan dilinə fransız dilindən keçmişdir. Sovet dövründə "pioner" termini "Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı" (LKİ) adlandırılan uşaq və yeniyetmələr üçün könüllü təşkilatın üzvlərini ifadə etmək üçün işlənilirdi. Bu təşkilatın əsas məqsədi gənclərin kommunist ideologiyasına uyğun olaraq tərbiyə olunması, onlarda sosialist əxlaqının formalaşdırılması, əməyə, vətənə məhəbbət hisslərinin aşılanması idi. Pioner olmaq şərəfli sayılırdı və müxtəlif məsuliyyətlər, ictimai işlərdə iştirakı özündə əks etdirirdi.
Sovet dövrünün ədəbiyyatında və musiqisində pionerlər tez-tez qəhrəman və ideal tip kimi təsvir olunurdular. Onlar əməksevər, intizamlı, vətənə sədaqətli, kommunizm ideallarına sadiq gənclər kimi göstərilirdilər. "Gedir pionerin qızıl dəstəsi; Dağlara əks edir baraban səsi" misrası bu təsviri aydın şəkildə əks etdirir: pionerlərin qürurlu yürüşü, birgə fəaliyyətləri və həvəsləri təsvir olunur.
Müasir Azərbaycan dilində "pioner" sözü əsasən tarixi kontekstdə işlənir və Sovet dövrünün uşaq kommunist təşkilatının üzvlərini ifadə edir. Lakin, sözün etimologiyasından irəli gələrək, "öncü", "əvvəl gedən", "yeni yollar açan" mənalarında da istifadə oluna bilər, ancaq bu mənalarda istifadə daha az yayılmışdır. Sözün əsasən tarixi bir məna daşıması səbəbindən, gənc nəslin bu sözün tarixi kontekstini bilməsi vacibdir.