izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Plantasiya [lat. plantatio – əkin] sözü latın dilindən mənşəli olub, "əkin", "əkmə" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə kənd təsərrüfatı məhsullarının əkildiyi ərazi kimi təqdim olunsa da, plantaşiyanın mənası daha geniş və mürəkkəbdir. O, sadəcə bir əkin sahəsi deyil, həm də spesifik bir iqtisadi və sosial sistemin göstəricisidir.

Tarixi kontekstdə plantasiya, tropik və subtropik bölgələrdə, əsasən müstəmləkə dövründə, böyük miqyasda, əsasən əl əməyi ilə bir və ya bir neçə kənd təsərrüfatı məhsulunun (məsələn, şəkər qamışı, pambıq, tütün, çay, qəhvə, kakao və s.) yetişdirildiyi geniş ərazini, əkin sahəsini bildirir. Bu ərazilərdə işçi qüvvəsi, əksər hallarda, kölələr və ya olduqca aşağı əmək haqqı alan, demək olar ki, köləlik şəraitində yaşayan işçilərdən ibarət olurdu.

Plantaşiya yalnız coğrafi bir məkan deyil, həm də müəyyən bir istehsal və ticarət sisteminin tərkib hissəsi idi. Plantaşiya məhsulları əsasən dünya bazarına ixrac olunurdu və bu da müstəmləkə dövlətlərinin iqtisadiyyatının əsasını təşkil edirdi. Beləliklə, plantasiya, iqtisadi, sosial və siyasi münasibətlərin kompleks bir sistemini özündə birləşdirirdi.

Müasir dövrdə "plantasiya" termini hələ də istifadə olunur, lakin əvvəlki mənfi konnotasiyaları azalmışdır. Əgər böyük bir ərazidə vahid bir məhsulun kütləvi şəkildə əkilməsi haqqında danışırıqsa, bu termini işlətmək olar, lakin mütləq köləlik və ya istismarla bağlılığını qeyd etmək lazımdır. Məsələn: "Çay plantasiyası", "Kafedən ibarət geniş bir plantasiya" kimi ifadələrdə tarixi kontekstə işarə etmək vacibdir.

Qısaca, "plantasiya" sözü sadəcə "əkin yeri" deyil, tarixi bir kontekstdə böyük miqyaslı kənd təsərrüfatı istehsalı, ticarət və sosial-iqtisadi əlaqələrin kompleks bir sistemini ifadə edir. Bu sistemin mənfi nəticələri (köləlik, ədalətsiz iş şəraiti) haqqında unutmaq olmaz.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz