Pozulmaq (məch.) Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir sözdür. Əsasən, bir şeyin əvvəlki vəziyyətini, formasını, bütövlüyünü itirməsi mənasını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə yazıya aid bir mənası (üstündən xətt çəkilmək, silinmək, qaralanmaq) göstərilsə də, bu, sözün mənasının tam əhatəliliyini əks etdirmir.
Etimologiya: Sözün kökü "poz-" fel kökündəndir və “qırmaq”, “sındırmaq”, “məhv etmək” kimi mənaları əhatə edir. "-maq" isə məchul şəkilçisidir, hərəkətin öz üzərində baş verməsini bildirir. Beləliklə, "pozulmaq" sözü, bir şeyin özünün hər hansı bir təsir nəticəsində pozulmasını, dağılmasını, məhv olmasını ifadə edir.
Mənalar:
1. Fiziki pozulma: Bir şeyin fiziki bütövlüyünün itirilməsi: “Qədim abidə zaman keçdikcə pozulmuşdu.”, “Şüşə pozuldu.”, “Ev dağıntılardan pozulmuşdu.” Bu mənada pozulma, qırılma, dağılma, parçalanma kimi mənaları əhatə edir.
2. Yazılı mətnin pozulması: Üstündən xətt çəkilmək, silinmək, qaralanmaq: “Yazdığı sözləri pozdu.”, “Sənədin bəzi hissələri pozulmuşdu.”, “Yazılan pozulmaz.” Bu, lüğətdə göstərilən əsas mənasının daha geniş açıqlamasıdır.
3. Nizamın, qaydanın pozulması: Bir sistemin, qaydanın, əlaqənin pozulması: “İctimai nizam pozulmuşdu.”, “Səhhəti pozuldu.”, “Sülh müqaviləsi pozuldu.” Bu mənada pozulma, pozğunluq, bozulma, dağılma kimi anlayışları ifadə edir.
4. Əxlaqi-mənəvi pozulma: Əxlaqi prinsiplərin, mənəvi dəyərlərin pozulması: “Onun əxlaqı pozulmuşdu.” Bu mənada pozulma, dəyişiklik, korlanma, tənəzzül kimi ifadələrlə əvəz edilə bilər.
5. Funksional pozulma: Bir mexanizmin, cihazın və ya sistemin düzgün işləməməsi: “Avtomobilin mühərriki pozulmuşdu.”, “Kompüter sistemi pozuldu.” Bu mənada pozulma, nasazlıq, xəta, arıza mənalarını da özündə ehtiva edir.
Cümlədə işlənməsi: “Pozulmaq” sözü müxtəlif cümlə tiplərində və müxtəlif kontekstlərdə işlədilə bilir. Yuxarıda verilən nümunələr sözün müxtəlif mənalarının necə ifadə olunduğunu göstərir. Həm fəal, həm də məchul cümlələrdə istifadə oluna bilir. Məsələn: “O, vazanı pozdu.” (fəal), “Vazan pozuldu.” (məchul).