izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Rahatsız sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən bir söz olub, əsasən "narahat, sakit olmayan, narahatlıq verən" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "narahat" kimi qısa bir izahla kifayətlənsə də, bu sözün daha geniş və dəqiq bir şəkildə izahı mümkündür. "Rahatsız" sözü, əsasən fiziki və ya ruhi narahatlığı, sakitsizliyi, huzursuzluğu bildirir. Bu narahatlıq müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilər: fiziki ağrı, psixoloji təzyiq, ətraf mühitin mənfi təsiri və s.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "rahat" sözünün mənfi formasından törəmə olduğunu görərik. "Rahat" sözü farsca mənşəli olub, "asan, rahat, sərbəst" mənalarını verir. "Rahat" sözünün önünə "ra" önəki əlavə edilərək "rahatsız" sözü əmələ gəlib. Bu önək, sözə mənfi məna verir. Beləliklə, "rahatsız" sözü əslində "rahat olmayan" mənasını ifadə edir.

Cümlə içərisində istifadəsi müxtəlifdir. "Rahatsız olmaq" ifadəsi adətən fiziki və ya ruhi narahatlığı ifadə edir: "Səhər yuxudan oyandığımda özümü çox rahatsız hiss etdim." "Rahatsız etmək" isə kimsəni narahat etmək, huzurunu pozmaq, rahatlığını qaçırmaq mənasındadır: "Onun daim tənqidləri məni rahatsız edir." "Rahatsız edici" sifət kimi istifadə edildikdə, narahatlığa səbəb olan, xoşagəlməz bir vəziyyəti təsvir edir: "Otaqda rahatsız edici bir qoxu var idi."

Misal olaraq verilən cümlədə ("Bu acı düşüncələr [Poladı] rahatsız edirdi. A.Şaiq") "rahatsız etmək" ifadəsi, acı düşüncələrin Poladın ruhi rahatlığını pozduğunu, onu narahat etdiyini bildirir. Bu nümunə, sözün psixoloji mənada istifadəsinə aydın bir nümunədir.

Qısacası, "rahatsız" sözü fərqli kontekstlərdə fiziki və ya ruhi narahatlıq, sakitsizlik, huzursuzluq və ya kimsənin rahatlığını pozma kimi geniş mənaları ehtiva edir və cümlədəki yeri və işlənmə üsulundan asılı olaraq mənası dəqiqləşir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz