Rüsvay sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir söz olub, əsasən mənfi kontekstdə işlədilir. Lüğətlərdə sadəcə "biabır olma, abırsızlıq, heysiyyətdən düşmə, abırdan düşmə" kimi tərif olunsa da, mənası daha çoxşaxəlidir və kontekstdən asılı olaraq nüanslar göstərir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "rüsvay" sözünün farsca "rusvā" (روسوا) sözündən götürülmüş olduğunu görərik. "Rusvā" sözü isə "üzü qaralanmış, biabır edilmiş, şərəfsiz" mənalarını verir. Beləliklə, "rüsvay" sadəcə "biabır olma" deyil, həm də bu biabırçılığın ictimai tərəfini, yəni insanın ictimai nüfuzunun, hörmətinin, şərəfinin itirilməsini əks etdirir.
"Rüsvay" sözü, həm fəal, həm də passiv mənada işlənə bilər. Fəal mənada, birisinin öz əməlləri ilə özünü rüsvay etməsi, passiv mənada isə başqalarının hərəkətləri nəticəsində rüsvay olması nəzərdə tutula bilər. Məsələn:
"O, yalançı ifadələri ilə özünü tamamilə rüsvay etdi." (Fəal məna: öz əməli ilə rüsvay oldu)
"Qohumlarının qanunsuz əməlləri onu da rüsvay etdi." (Passiv məna: başqalarının hərəkəti nəticəsində rüsvay oldu)
Sözün intensivliyini artırmaq üçün "tamamilə", "mütləq", "qətiyyən" kimi sözlərlə birlikdə işlədilə bilər. Həmçinin, "rüsvay olmaq", "rüsvay etmək", "rüsvayçılıq" kimi törəmələri də mövcuddur. "Nə çəmən cümlə cahandır məni-rüsvayə qəfəs" misalında isə "rüsvay" sözü daha çox poetik bir kontekstdə, şairin özünü biabır və məhrum hiss etməsini ifadə edir. Burada "qəfəs" simvolu məhdudiyyəti, "rüsvay" isə bu məhdudiyyətə bağlı üzüntü və biabırçılığı ifadə edir.
Qısacası, "rüsvay" sözünün mənası sadəcə "biabır olma"dan daha genişdir və ictimai nüfuzun itirilməsi, şərəfsizlik, üzüntü və məyusluq kimi mənaları da özündə ehtiva edir. Kontekstdən asılı olaraq bu mənaların intensivliyi və vurğu sahələri dəyişə bilər.