Rüşvət (ər. الرشوة - ruşva) termini, əsasən, vəzifəli şəxsin öz xeyrinə bir iş görməsi üçün ona verilən pul və ya maddi dəyəri olan hər hansı bir əşyanı ifadə edir. Lüğətlərdəki sadə tərifdən fərqli olaraq, rüşvətin mahiyyətini daha dəqiq anlamaq üçün onun bir neçə əsas cəhətini nəzərə almaq lazımdır.
Birincisi, rüşvət həmişə qanunsuz və ya etik normalara zidd bir əməliyyatdır. Verilən pul və ya əşyanın məqsədi vəzifəli şəxsi qanunsuz bir hərəkətə, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadəyə, və ya qanunla tənzimlənən proseslərdə qərəzsizliyə zidd hərəkətə təhrik etməkdir. Bu, sadəcə olaraq bir xidmətin daha tez və ya daha effektiv yerinə yetirilməsi üçün verilən "bahşiş"dən fərqlidir.
İkincisi, rüşvətin subyektləri müəyyəndir: rüşvət verən şəxs (rüşvətxor) və rüşvət alan şəxs (rüşvətxor). Rüşvətxor, rüşvəti qəbul edərək, öz vəzifə borcunu yerinə yetirməmək, və ya öz vəzifəsindən şəxsi mənfəəti üçün istifadə etmək məqsədini güdür. Rüşvət verən isə öz məqsədinə çatmaq üçün qanunsuz yola müraciət edir.
Üçüncüsü, rüşvət müxtəlif formalarda ola bilər. Bu, yalnız pul ola bilməz, həmçinin əşyalar, xidmətlər, imtiyazlar, və ya hətta vəd edilmiş gələcək faydalar da ola bilər. Rüşvətin miqdarı da dəyişkəndir və hər bir konkret halda rüşvətin miqdarı verilən xidmətin əhəmiyyəti və ya rüşvətxorun vəzifə səlahiyyətləri ilə müəyyən edilir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- O, işini sürətləndirmək üçün məmura rüşvət verdi.
- Rüşvətxorluq cinayəti ciddi cəzalandırılır.
- Korrupsiya və rüşvət iqtisadiyyata ciddi zərər vurur.
- İnvestisiya layihəsinin təsdiqi üçün böyük bir rüşvət tələb olunurdu.
Beləliklə, rüşvət yalnız pul və ya əşya deyil, həm də qanunsuz əməliyyatın, korrupsiyanın və etik normaların pozulmasının təcəssümüdür.