izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sağ-sol: (is.) Bu sözün əsas mənası "həm sağ, həm sol tərəf" mənasını ifadə edir. Daha geniş mənada isə "ətraf", "hər tərəf", "hər iki tərəf" kimi anlam daşıyır. Sözün kökü olan "sağ" və "sol" sözləri qarşılıqlı əks mənalı leksik vahidlərdir və birgə işlənilməsi ilə tam əkslik deyil, ətrafı, hər iki tərəfi əhatə etmə qavramı əldə edilir. Bu anlamda "sağ-sol" sözü, əhatə olunan sahənin tamlığını, bütünlüklə müayinəsini, nəzarətini ifadə edir.

İşlənmə nümunələri: Sözün işlənməsinə dair verilən nümunələr ("Sağ-soluna baxmaq. Sağ-solunu yoxlamaq.") ətrafı diqqətlə müşahidə etmək, təftiş etmək mənasını daha aydın şəkildə göstərir. "Sağ-soluna baxmaq" ifadəsi diqqətli, hərtərəfli müşahidəni bildirir, obyektin bütün tərəflərinin nəzərdən keçirilməsini ifadə edir. "Sağ-solunu yoxlamaq" isə bu müşahidənin nəzarət, yoxlama məqsədli olduğunu vurğulayır. Verilən sonuncu nümunə ("Gələn atlılar sağa-sola...") isə hərəkətin ətrafa, müxtəlif istiqamətlərə yönəldiyini göstərir. Bu halda "sağa-sola" söz birləşməsi bir az fərqli məna kəsb edir: "ətrafa", "müxtəlif istiqamətlərə" mənasında işlənir.

Etimalogiyası: Sözün etimologiyası açıqdır. "Sağ" və "sol" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib. "Sağ" və "sol" sözlərinin mənşəyi qədim türk dillərinə gedib çıxır və anatomik yönümlü mənaları var. Bu iki sözün birləşməsi yeni bir leksik vahid yaradaraq kontekstə görə müxtəlif mənalarda işlənmə imkanı verir.

Sintaktik vəzifəsi: "Sağ-sol" ifadəsi cümlədə əsasən yer bildirən halət və ya zərf kimi işlənir. Məsələn: "O, otağın sağ-soluna baxdı." (yer bildirən halət); "Əsgərlər sağa-sola atəş açdılar." (zərf).

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz