Sam sözü Azərbaycan dilində əsasən "səmum" küləyinin, yəni isti və quru səhra küləyinin daha yumşaq, poetik bir ifadəsi kimi işlənir. Lüğətlərdəki sadə "bax səmum" tərifi sözün ifadə gücünü tam əks etdirmir. Sam, səmum küləyinin həm fiziki təsirlərini (istilik, quraqlıq, toz-torpaq), həm də metaforik mənasını (məsələn, həyatda çətinliklər, bədbəxtlik, qəm-qüssə) əhatə edir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb mənşəli "səmum" sözündən törəmiş olduğu aydın olur. Səmumun özü də "zəhərli", "qəddar" kimi mənalara malikdir. Ona görə də "sam" sözü yalnız fiziki küləyi deyil, həm də həyatda insanı sarsıdan, zəhərləyən, quruducu, ümidsizliyə aparan hadisələri, çətinlikləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Verilən nümunə cümləsində ("Bəlkə bu gəlişdən sonra qızın həyat çəməninə sam yeli əsməyəcək...") "sam yeli" ifadəsi qızın həyatındakı çətinliklərin, problemlərin bitməsini, onun həyatının daha sakit və xoşbəxt olmasını simvolizə edir. "Sam" burada həyatını qaraldan, xoşbəxtliyini əngəlləyən amilləri, çətinlikləri, bəlkə də xəstəlik və ya kədəri təcəssüm etdirir. Yəni, "sam yeli əsməyəcək" deyərkən, qızın həyatında artıq çətinliklərin, kədərlərin olmayacağı, sükunət və xoşbəxtliyin gələcəyi mənası ifadə olunur.
Başqa bir cümlədə "sam küləyi qızğın qumları qoparıb göyə qaldırdı" kimi işləndikdə fiziki mənası önə çıxır. Bu halda küləyin gücü, toz-torpaq qaldırması və ətraf mühitin ağırlaşması vurğulanır. Lakin, hətta bu cümlədə də, əgər kontekst uyğun olarsa, metaforik məna da aşkar edilə bilər: Məsələn, həyatdakı çətinliklərin qızğın qumlar kimi, insanı boğacaq qədər güclü olması və bu çətinliklərin göyə qalxması, yəni sonunun gəlməsi kimi.
Beləliklə, "sam" sözü sadəcə bir külək adı deyil, həm fiziki, həm də metaforik mənaları özündə birləşdirən, ifadəli və poetik bir sözdür. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir.