Sancılı sifəti, əsasən "sancı" sözündən törəmiş olub, müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işlənir. Lüğətdə verilən mənalar kifayət qədər ümumi olsa da, daha dəqiq və geniş izahı belədir:
1. Sancıdan əziyyət çəkən, ağrılı: Bu mənada "sancılı" sözü fiziki və ya ruhi sancının varlığını ifadə edir. Məsələn: "Sancılı baş ağrısı onu bütün gün əziyyətə saldı." burada sancı başın özündədir. "Sancılı xatirələr onu əzab verirdi" cümlesində isə sancı xatirələrdən, yəni ruhi bir haldan qaynaqlanır.
2. Batırılmış, dərinə qədər hopmuş, nüfuz etmiş: Bu məna birinci məna ilə əlaqəli olsa da, daha çox metaforik istifadəni əhatə edir. Sancı kimi nəyinsə daxilə hopması, dərin təsir bağlaması mənasını verir. Məsələn: "Sancılı bir baxış onun qəlbində dərin iz buraxdı." burada baxış sancı kimi qəlbin dərinliklərinə hopmuşdur. Yaxud "Sancılı bir həqiqət ortaya çıxdı" ifadəsində həqiqət, insanın şüuruna sancı kimi batmış bir həqiqətdir.
3. Sıxılmış, sıxıntılı, çətin, ağır: Bu mənada "sancılı" sözü çətin vəziyyətləri, ağır mərhələləri ifadə edir. Məsələn: "Sancılı bir mübarizədən sonra nəhayət qalib gəldi." burada "sancılı" mübarizənin çətin və ağır olduğunu bildirir. "Sancılı bir ayrılıq yaşadı" ifadəsində isə ayrılığın ağırlığını, çətinliyini vurğulayır.
Etimologiya: Sözün kökü türk dillərində geniş yayılmış "sancı" sözündəndir. "Sancı" sözü əsasən fiziki ağrıları ifadə edir, lakin metaforik olaraq ruhi əzabı, çətin vəziyyətləri də ifadə edə bilir. "Sancılı" isə bu əsas mənanı sifət şəklinə çevirir.
Qeyd: "Sancılı" sözü əsasən mənfi mənalarda işlənir və ağrı, əzab, çətinlik, sıxıntı kimi hissləri ifadə edir.