Sarma (سارما) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malikdir. Əsasən iki əsas mənası vardır və hər ikisi də "sarmaq" fellə əlaqədardır, lakin fərqli kontekstlərdə istifadə olunur.
1. "Sarmaq" feilindən törəmiş isim: Bu mənada "sarma" əsasən bir şeyi başqa bir şeyin ətrafına bükərək, sararaq örtmə, bürümə hərəkətini ifadə edir. Bu, həm konkret, həm də məcazi mənada işlənə bilər. Misal üçün:
- Konkret məna: "Bağçadakı ağacı qışa hazırlamaq üçün onun ətrafını samanla sarmaq lazımdır." Burada "sarma" samanla ağacı bürümə hərəkətini bildirir.
- Məcazi məna: "Kədər onu tamamilə sarmışdı." Burada "sarma" kədərin insanı tamamilə əhatə etməsini, bürüməsini ifadə edir.
Bu mənada "sarma" müxtəlif əşyaları, məsələn, yeməkləri (dolma, sarma), hədiyyələri, ipək parçaları və sair əşyaları bürümək, saralamaq hərəkətini ifadə edə bilər. "Sarma" sözü bu mənada çox geniş istifadə sahəsinə malikdir.
2. Parça üzərində naxış: İkinci mənada "sarma" parça üzərində, xüsusilə də xalçalarda, köynəklərdə və s. güləbətinlə, yəni ipək saplarla işlənmiş incə və bəzən mürəkkəb naxışları bildirir. Bu, əsasən xalçaçılıq, tikişçilik və ya digər toxuculuq sahələrində istifadə olunan bir termindir. Verilən nümunədəki "küləcələrin yaxasına sarma" ifadəsi bu mənaya uyğundur. Bu naxışlar adətən geometrik və ya bitki motivlərinə əsaslanır və parçaya xüsusi bir gözəllik və zəriflik qatır. Bu mənada "sarma" sözü "bəzək", "naxış", "təsvir" sözləri ilə sinonim ola bilər, lakin "sarma" sözü daha çox xüsusi bir toxuma texnikasını və ya naxışın görünüşünü ifadə edir.
Qeyd edək ki, hər iki mənada da "sarma" sözü türk dillərində geniş yayılmışdır və kökü qədim türkcəyə gedib çıxır. Feilin kökünün "sar-" olması, əşyaları bürümə, saralama mənasını bildirir.