izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sayaq" sözü əsasən "sayıq" sözünün ikinci mənası kimi izah olunur. Lakin bu izah kifayət qədər dəqiq və geniş deyil. "Sayaq" sözü, əslində, "yuxulu, yarıyuxulu, huşsuz, sərxoş kimi halda olan" mənasını verir. Bu, sadəcə "sayıqlamaq" hərəkəti ilə deyil, həm də ümumi bir hal vəziyyətini ifadə edir.

Etimoloji baxımdan "sayaq" sözünün mənşəyi dəqiq müəyyən olunmasa da, türkologiya elmində geniş yayılmış "say" kökünə bağlana bilər. "Say" kökü "səs, səs-küy, danışıq" mənalarını ifadə edir. "Sayaq"da isə bu səs-küyün azalması, zəifləməsi, yuxu və ya sərxoşluq səbəbindən huşun qarışıq olması nəzərdə tutulur. Beləliklə, "sayaq" sözü "səsi zəif, danışığı qarışıq, yuxulu" kimi də izah oluna bilər.

Misal olaraq verilən "Halaypozan özü də elə sayaq yatardı ki, lap sərçə kimi. “Koroğlu”" cümləsində "sayaq" sözü Halaypozanın yuxulu və ya yarıyuxulu halda yatmasını ifadə edir. "Çadırlar uyqudadır, atanlar orda sayaq; Gəray bəyin yanınd..." cümləsində isə atanların yuxulu, yarıyuxulu və ya huşsuz olduğunu bildirir. Bu cümlələrdə "sayaq" sözü, sadəcə sayıqlamağı deyil, ümumi bir hal-vəziyyəti ifadə edərək mənasını daha aydın şəkildə göstərir.

"Sayaq" sözünün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, "o, sərxoşluqdan sayaq idi" cümləsində sərxoşluğun təsiri ilə yaranan huşsuzluq ifadə olunur. "Yuxudan sayaq durdu" cümləsində isə yuxudan qalxandan sonra yaranan yarıyuxulu, huşsuz hal nəzərdə tutulur. Beləliklə, "sayaq" sözünün mənası "sayıq" sözünün ikinci mənası kimi deyil, daha geniş və müstəqil bir məna kimi nəzərdən keçirilməlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz