izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sayğı sözü Azərbaycan dilində hörmət, ehtiram, qiymətləndirmə və yüksək dəyər vermə mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə verilən qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Sayğı, sadəcə olaraq "hörmət etmək"dən daha çox, bir şəxsə, obyektə, hadisəyə və ya ideyaya qarşı duyulan dərin və içdən gələn bir duyğu, münasibətdir. Bu duyğu, həm obyektiv amillərə (məsələn, bir insanın əməyinə, qazandıqlarına), həm də subyektiv amillərə (məsələn, onun şəxsi keyfiyyətlərinə, əxlaqi dəyərlərinə) əsaslana bilər.

Etimoloji cəhətdən, "sayğı" sözü "saymaq" felindən törəmişdir. Yəni bir şeyə, bir kəsə "dəyər vermək", onu "qiymətləndirmək" mənasında işlənir. Bu mənada, sayğı, həmin şeyin və ya şəxsin varlığını, əhəmiyyətini tanımaq, onu başqalarından üstün tutmaq və ya xüsusi bir yerə qoymaq deməkdir. Sadəcə olaraq hörmət etmək deyil, həm də həmin hörmətə uyğun davranmaq, onun dəyərinə görə müvafiq hərəkətlər etmək mənasını da özündə ehtiva edir.

Sayğı, müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Məsələn, "böyüyə sayğı" ifadəsi yaşlılara və ictimai statusu yüksək olanlara qarşı hörmət və ehtiramı bildirir. "Milli dəyərlərə sayğı" ifadəsi isə milli mədəniyyətə, adət-ənənələrə, tarixi abidələrə qarşı dəyər vermək və onları qorumaq mənasını verir. Həmçinin "peşəyə sayğı", "qanuna sayğı", "ətraf mühitə sayğı" kimi ifadələr də geniş işlənir.

Hüseyn Cavidin misalında göstərilən "Çəkil ordan, nə sayğı bilməz adam" cümləsində "sayğı bilməz" ifadəsi hörmətsizlik, saymamazlıq, qeyri-etik davranış və başqasının hüquqlarını pozmaq mənalarını da əhatə edir. Bu, sayğının yalnız müsbət bir duyğu olmayıb, həmçinin onun olmamasının mənfi nəticələrini də vurğulayır.

Yekun olaraq, "sayğı" sözünün mənası geniş və çoxşaxəlidir. O, sadəcə hörmət və ehtiramdan daha çox, dərin bir qiymətləndirmə, qəbul etmə və müvafiq davranışları özündə ehtiva edən mürəkkəb bir sosial və emosional konsepsiyadır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz