izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sehrləmə" sözü, əsasən "sehrləmək" fellərinin isim formasından törəmiş olaraq qeyd olunur. Lakin bu tərif kifayət qədər geniş və dəqiq deyil. Daha əhatəli bir izah vermək üçün sözün etimologiyasına, kontekstual istifadəsinə və məna çalarlarına nəzər salmaq lazımdır.

"Sehrləmə" sözü, kökü "sehr" olan "sehrləmək" felindən törəyərək, "sehr vasitəsi ilə təsir etmə", "sehrli güc tətbiq etmə" mənasını verir. Bu təsir həm müsbət, həm də mənfi ola bilər. Müsbət mənada "sehrləmə" bir şeyə və ya kiməsə gözəllik, cazibə, valehedicilik qatmaq, onları heyran etmək deməkdir. Məsələn, "Onun gözəlliyi hamını sehrləmişdi" cümləsində "sehrləmə" sözü bu müsbət mənada işlənmişdir. Bu mənada söz, "heyran etmək", "cazirə etmək", "fəth etmək" kimi sinonimlərə malikdir.

Mənfi mənada isə "sehrləmə" sözü, birini aldatmaq, hipnoz etmək, iradəsini zəiflətmək, öz təsiri altına almaq mənasında işlənə bilər. Məsələn, "O, sehrləməklə onu istədiyini etdirməyə çalışdı" cümləsində "sehrləmə" aldatma, manipulyasiya mənasında istifadə olunmuşdur. Bu mənada "sehrləmə" sözü, "aldatmaq", "hipnoz etmək", "manipulyasiya etmək" kimi sinonimlərə yaxındır.

Ümumiləşdirərək demək olar ki, "sehrləmə" sözü, bir mövzunun və ya şəxsin digərinə gözlə görünməyən bir qüvvə ilə təsiri, yəni onun iradəsinə, duyğularına və ya düşüncələrinə təsir etməsi deməkdir. Bu təsir, həm müsbət emosional təsir, həm də mənfi, manipulyativ bir təsir ola bilər. Sözün konkret mənası, istifadə olunduğu kontekstdən asılıdır.

Sözün leksik mənasından əlavə, "sehrləmə" sözünün stilistik xüsusiyyətlərinə də toxunmaq lazımdır. Ədəbi dildə geniş istifadə olunan bu söz, şifahi nitqdə daha az rast gəlinir. Adətən, əsərlərdə, ədəbiyyatda və incəsənətdə təsvir xüsusiyyətlərini daha da gücləndirmək üçün istifadə olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz