izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "seyrəltmək" felinin mənası "seyrək etmək, seyrek halına gətirmək" kimi verilir. Lakin bu izah, sözün bütün məna çalarlarını əhatə etmir. "Seyrəltmək" feli, əsasən, bir şeyin sıxlığını, yoğunluğunu, yaxud konsentrasiyasını azaltmaq, daha nadir hala gətirmək mənasını ifadə edir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər.

Fiziki mənada "seyrəltmək", bir mayeni su və ya başqa bir maye ilə qarışdırmaq, onun yoğunluğunu azaltmaq deməkdir. Məsələn, "Südü seyrəltdim" cümləsində südün yoğunluğu su əlavə edilməklə azaldılıb. Digər bir misal olaraq, rəngləri seyrəltmək göstərmək olar. Boya qatışdırmaqla rəngin intensivliyini azaldır, onu daha solğun edirsən.

Məcazi mənada isə "seyrəltmək" bir şeyin təsirini, intensivliyini, miqdarını azaltmaq mənasını daşıyır. Sərvinazın nümunəsində olduğu kimi, "közü seyrəltdikdən sonra" ifadəsi, Sərvinazın əvvəl uzun müddət bir şeyə diqqətlə baxdığını, gözlərini yorğunlaşdırdığını və sonradan baxışlarını istirahət etdirdiyini, gözlərinin gərginliyini azaltdığını bildirir. Bu, gözlərin fiziki vəziyyətinin deyil, daha çox diqqətini "seyrəltməsi"ni ifadə edir. Yəni, o, gözlərini istirahət etdirib diqqətini başqa bir şeyə yönəldib. Başqa bir məcazi mənada isə, "seyrəltmək" bir hadisənin, əlaqənin, və ya bir şeyin tezliyini azaltmaq, onu daha az etmək mənasında da işlənə bilər. Məsələn, “Bizim əlaqəmizi seyrəltdi” cümləsi, iki insan arasındakı ünsiyyətin azaldığını göstərir.

Beləliklə, "seyrəltmək" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir. Əsas mənası sıxlığı, yoğunluğu azaltmaq olsa da, məcazi mənalarda da geniş istifadə olunur və hər halda bir şeyin azalmasını, seyrləşməsini ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz