izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sənə (ər. سنة) sözü Azərbaycan dilində "il" mənasında işlənir. Lüğətlərdəki "bir gecəlik mətləbin bir sənə mabədi var" misalından da göründüyü kimi, sözün işlənmə sahəsi daha çox zaman ölçüsünü ifadə etməkdir. "Bir sənə" ifadəsi "bir il" mənasını verir və bu, sözün əsas və ən geniş yayılmış mənasıdır. Ancaq, klassik ədəbiyyat nümunələrində "sənə"nin "müddət", "dövr" kimi mənalarda işləndiyi də hallara rast gəlmək olur. Misal olaraq, "Millətin beş sənə bundan əqdəm" ifadəsi "Millətin beş il bundan əvvəl" mənasını verir ki, burada da "sənə" zaman ölçüsü kimi istifadə olunur.

Sözün ərəb mənşəli olduğunu qeyd etmək lazımdır. Ərəb dilindəki "سنة" (sanna) sözü də "il" mənasını verir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmiş bu söz, uzun illər ərzində dilin tərkib hissəsinə çevrilərək təbii bir şəkildə işlənir. "Sənə" sözünün digər zaman ifadələri ilə sinonim kimi işlənməsi də onun dilin tərkib hissəsi olmasını təsdiq edir. Məsələn, "bir il əvvəl", "bir il sonra" ifadələrinin əvəzinə "bir sənə əvvəl", "bir sənə sonra" kimi ifadələr də işlədilə bilər. Bu da sözün dilçilik baxımından əhəmiyyətini göstərir.

Qeyd etmək lazımdır ki, sözün "il" mənası ilə yanaşı, daha geniş mənada, müəyyən bir dövrü, bir hadisənin davam etdiyi müddəti də ifadə edə bilər. Məsələn, "Onun hökmranlığı beş sənə davam etdi" cümləsində "sənə" sözü beş illik bir dövrü təmsil edir. Beləliklə, "sənə" sözünün mənasını yalnız "il" kimi məhdudlaşdırmaq düzgün olmazdı. Onun kontekstdən asılı olaraq "müddət", "dövr" kimi mənalarda da işlədilməsi də mümkündür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz