izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sıxılma (f.is. "sıxılmaq"dan) fiziki bir hadisə olaraq, maddənin həcminin azalması deməkdir. Bu azalma, maddəyə tətbiq olunan xarici qüvvənin təsiri nəticəsində baş verir. Sıxılma dərəcəsi isə tətbiq olunan qüvvənin şiddəti ilə birbaşa əlaqədardır; qüvvə nə qədər böyükdürsə, sıxılma da bir o qədər çox olur. Sıxılma, möhkəm cisimlərdə, mayelərdə və qazlarda baş verə bilər, lakin hər üç halda sıxılma dərəcəsi və reaksiyası fərqlənir. Məsələn, möhkəm cisimlərdə sıxılma, əsasən deformasiya ilə müşayiət olunur, mayelərdə isə sıxılma nisbətən az olur, qazlarda isə daha əhəmiyyətlidir. Sıxılmanın təsiri müxtəlif sahələrdə, məsələn, hidravlika, mexanika, materialşünaslıq və s. mühüm rol oynayır.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sıxılmaq" feli kökünə istinad etdiyini görürük. "Sıx" sözü qədim türk dillərindən gəlir və sıxlıq, yığcam hal, bir-birinə yaxın yerləşmə mənalarını ifadə edir. "Sıxılmaq" isə bu əsas mənanın feilli formasını təşkil edir, yəni bir şeyin sıxılma prosesinə işarə edir. Beləliklə, "sıxılma" sözü, maddənin həcminin azalması prosesini, maddənin hissəciklərinin bir-birinə daha yaxınlaşmasını bildirir.

Cümlədə nümunələr:

1. Yüksək təzyiq altında poladın sıxılması əhəmiyyətli dərəcədə deformasiyaya səbəb oldu.

2. Suyun sıxılma dərəcəsi çox azdır, buna görə də hidravlik sistemlərdə bu amil nəzərə alınmır.

3. Qazların sıxılması, həcminin azalması və təzyiqinin artması ilə müşayiət olunur.

4. Torpağın sıxılması, onun sukeçirmə qabiliyyətini azaldır.

5. Mühərrikin pistonunun sıxılması yanacağın yüksək təzyiq altında partlamasına səbəb olur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz