Sıxılmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdə verilən qısa izahdan daha geniş və dəqiq şəkildə aşağıdakı kimi təqdim oluna bilər:
Sıxılmaq, əsasən fiziki və ya metaforik mənada istifadə olunan bir feldir. Fiziki mənada, sıxılmaq bir cismin xarici təzyiq, qüvvə və ya basınc altında həcm itirməsi, daha kiçik həcmdə sıxlaşması deməkdir. Bu, həm mexaniki təzyiq (məsələn, bir yayı sıxmaq, bir əşyanı sıxmaq), həm də hidrostatik təzyiq (məsələn, suyun altındakı əşyanın sıxılması) nəticəsində baş verə bilər. Proses zamanı cismin daxili hissəcikləri daha yaxın yerləşərək sıxlıq artır. Maddənin fiziki xassələri, xüsusilə elastikliyi, sıxılma dərəcəsini təyin edir. Məsələn, "Kauçuk topu sıxıldıqda formasını dəyişir, sonra isə öz əvvəlki formasına qayıdır." deyə bilərik. Burada elastiklik önəmli rol oynayır.
Metaforik mənada isə sıxılmaq, bir insanın və ya qrupun məhdudlaşdırıcı və ya narahat edici bir vəziyyətdə olması, darıxdığı, narahat olduğu, ətraf mühitin təzyiqinə məruz qaldığı mənasını verir. Bu mənada, sıxılmaq daralmaq, büzülmək, əzilmək və ya təzyiq altında qalmaq kimi anlamlara gəlir. Məsələn, "İnsanlar izdihamlı avtobusda sıxılırdılar." və ya "İmtahan öncəsi sıxılıram." cümlələrində sıxılmaq sözü fiziki mənada deyil, psixoloji və ya sosial bir vəziyyəti ifadə edir. Bu kontekstdə, sıxılma hissi məhdudluq, narahatlıq, qorxu və ya stress ilə əlaqələndirilə bilər.
Sözün etimologiyasına gəlincə, "sıx" kökünün qədim türk dillərindən gəldiyi güman edilir və "möhkəm", "yaxın" mənalarını ehtiva edir. "-ılmaq" isə fel törədicisi şəkilçisidir. Beləliklə, sıxılmaq sözü əslində "möhkəm bir şəkildə bir yerə yığılmaq" mənasını daşıyır. Bu izah həm fiziki, həm də metaforik mənaları ahəngdar şəkildə əhatə edir.