Sıxıntı sözü Azərbaycan dilində çoxmənalı leksik vahid olub, əsasən mənfi emosional rəng daşıyır. Lüğətlərdə sadəcə "çətinlik, qısıntı, yoxsulluq, ehtiyac, korluq, güzəran ağırlığı" kimi təriflənməsi sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Sıxıntı, maddi çətinliklərlə yanaşı, mənəvi, psixoloji və sosial problemləri də əhatə edən daha geniş bir anlayışdır.
Etimoloji baxımdan "sıxıntı" sözü "sıxmaq" felindən törəmişdir. "Sıxmaq" fiziki təzyiq, əzab vermək mənasını verir. Bu məna, "sıxıntı" sözünə keçərək, maddi ehtiyacı, qısıntını, yoxsulluğu ifadə etməyə başlayıb. Ancaq zaman keçdikcə sözün mənası genişlənərək, yalnız maddi deyil, həm də mənəvi, psixoloji sıxıntıları da ifadə etməyə başlamışdır. Məsələn, "vicdan sıxıntısı", "qəlbin sıxıntısı", "ruh sıxıntısı" kimi ifadələr, insanın daxili narahatlığını, əzabını ifadə edir. Bu mənada "sıxıntı" kədər, qəm, narahatlıq, həsrət kimi hissləri də əhatə edir.
Sözün işlənmə sahələrinə nəzər salsaq, onun müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işləndiyini görərik:
- Maddi sıxıntı: "Ailədə ciddi maddi sıxıntı yaşayırdılar." (Yoxsulluq, ehtiyac)
- Mənəvi sıxıntı: "Onun qəlbində dərin bir sıxıntı vardı." (Kədər, narahatlıq)
- Fiziki sıxıntı: "Dar paltar onu sıxıntıya salırdı." (Təzyiq, narahatlıq)
- Sosial sıxıntı: "Cəmiyyətdəki sosial ədalətsizlik, insanlarda dərin sıxıntı yaradır." (Narazılıq, ədalətsizlikdən doğan narahatlıq)
Beləliklə, "sıxıntı" sözü sadəcə maddi çətinlikləri deyil, daha geniş mənada insan həyatının müxtəlif sahələrində yaşadığı çətinlikləri, narahatlıqları, əzabları əhatə edən bir anlayışdır. Verilən nümunə cümlədə ("başdan-ayağa sıxıntı, fəryadla yoğrulmuş bir həyatdan küsməkdə haqlı i") isə "sıxıntı" sözü həm maddi, həm də mənəvi çətinlikləri ifadə edir, insanın bütün həyatının əzab və məşəqqətlərlə dolu olduğunu göstərir.