Sian (Cyan) termini kimyada kəskin iyli, rəngsiz bir qaz olan sian hidrogenə (HCN) istinad edir. Lüğətlərdəki qısa izah bu birləşmənin əsas xüsusiyyətlərini əks etdirir, lakin daha ətraflı bir izah onun mənşəyini, kimyəvi xassələrini və tətbiq sahələrini əhatə etməlidir.
Etimalogiyası: "Sian" sözü Yunanca "kyanos" (κυανός) sözündən götürülmüşdür ki, bu da "göy" və ya "tünd göy" mənasını verir. Bu adın seçilməsinin səbəbi, bəzi sian birləşmələrinin (məsələn, Prussiya göyü) tünd mavi rəngə malik olmasıdır. Lakin, sian hidrogen özü rəngsizdir.
Kimyəvi Xassələri: Sian hidrogen (HCN), hidrogen (H), karbon (C) və azot (N) atomlarından təşkil olunmuş çox zəhərli bir birləşmədir. O, suda asanlıqla həll olur və zəif turşudur. Sian hidrogenin kəskin, acı badam qoxusu vardır (bəzi insanlar bu qoxunu hiss etməyə bilər, buna görə də onun qoxusunun olmaması təhlükəlidir). Bu qazın zəhərliliyi hüceyrələrdəki hüceyrə tənəffüsünü blok etmə qabiliyyətindən irəli gəlir, nəticədə oksigen nəqliyyatı pozulur və ölümlə nəticələnə bilər.
Tətbiq Sahələri: Sian hidrogenin yüksək zəhərliliyinə baxmayaraq, sənayedə məhdud tətbiq sahələri vardır. Əsasən, metal emalı, plastik istehsalı və pestisid istehsalında istifadə olunur. Lakin, son illərdə onun istifadəsi daha ciddi təhlükəsizlik tədbirləri ilə məhdudlaşdırılır.
Cümlələrdə İstifadəsi: "Sian hidrogen çox zəhərli bir qazdır." "Sian birləşmələri sənayedə istifadə olunur, lakin təhlükəsizlik qaydalarına ciddi əməl olunmalıdır." "Prussiya göyünün tərkibində sian qrupu var." "Təcrübə zamanı sian hidrogenin buraxılmasının qarşısının alınması üçün xüsusi tədbirlər görülməlidir."
Qeyd: Sian hidrogen ilə işləyərkən həmişə xüsusi təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etmək lazımdır. Bu qazın tənəffüsü ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər.