SİKL (yun. κύκλος - dairə, çevrə) - İzahlı lüğətlərdə əsasən "dövr, dövrə, silsilə" kimi sadə bir şəkildə izah olunsa da, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. Termin, əsasən riyaziyyat, fizika, texnika və digər elmi sahələrdə daha dəqiq və spesifik mənalarda işlədilir. Ümumi mənada sikl müəyyən bir prosesin başlanğıcından sonuna qədər olan tam bir dövrü, təkrarlanan bir ardıcıllığı bildirir. Bu, həm zamana, həm də məkana aid ola bilər.
Məna çalarları:
- Zamana aid sikl: Müəyyən müddət ərzində təkrarlanan hadisələr silsiləsi (məs., gecə-gündüz sikli, fəsillər sikli, iqtisadi sikl, əhalinin artım sikli).
- Məkana aid sikl: Bir nöqtədən başlayıb həmin nöqtədə bitən qapalı bir dövr (məs., geometrik fiqurların siklik əlaqələri, suyun dövran sikli).
- Proses sikli: Tam başa çatmış bir texnoloji və ya fiziki proses (məs., istilik mühərrikinin sikli, kimyəvi reaksiya sikli, məhsul istehsalı sikli).
- Təkrarlanan hadisələr ardıcıllığı: Müəyyən bir qayda üzrə təkrarlanan hər hansı bir hadisə və ya proses (məs., həyat sikli, mahluqun inkişaf sikli).
Cümlədə işlənməsi:
- “Yer kürəsinin öz oxu ətrafında fırlanması gündəlik sikli yaradır.” (Zamana aid sikl)
- “Suyun buxarlanma, kondensasiya və yağıntı prosesləri suyun dövran siklini təşkil edir.” (Məkana və prosesə aid sikl)
- “İqtisadi sikllər yüksəliş və düşüş dövrlərindən ibarətdir.” (Zamana aid sikl)
- “Qədim yunan riyaziyyatçıları müxtəlif geometrik sikllər haqqında araşdırmalar aparırdılar.” (Məkana aid sikl)
- “Bitkinin həyat sikli toxumdan başlanır və meyvə verməklə başa çatır.” (Prosesə aid sikl)
Etimologiyası: Sözün kökü qədim yunan dilindəki κύκλος (kuklos) – “dairə”, “çevrə” sözündəndir. Bu da sözün mənasının dairəvi, təkrarlanan bir prosesi ifadə etdiyini göstərir. Azərbaycan dilinə yunan dilindən keçmişdir.