Silahsız: Sifət və zərf. Əsas mənası "silahı olmayan" deməkdir. Lakin bu sadə tərif sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. "Silahsız" sözü, bir obyektin və ya varlığın fiziki olaraq silah daşımaması ilə yanaşı, mücərrəd mənalarda da istifadə edilə bilər. Məsələn, bir insan fiziki olaraq silahsız ola bilər, amma mübahisədə güclü arqumentlərlə, əqli üstünlüklə "silahsız" olmasına baxmayaraq qalib gələ bilər. Bu mənada "silahsız" sözü müdafiəsizliyi, zəifliyi, hazırlıqsızlığı da ifadə edə bilər.
Etimoloji baxımdan, "silahsız" sözü "silah" sözünün mənfi əlavəsi olan "-sız" şəkilçisi ilə əmələ gəlir. "Silah" sözünün kökü isə türk dillərindəki silah, silah-yar (köhnə türk) və ya farsca "silah" (سلاح) sözlərinə gedib çıxır. Hər iki halda da əsas məna "müdafiə və ya hücum üçün istifadə olunan vasitə" deməkdir.
Cümlədə işlənməsinə nümunələr:
- Fiziki mənada: "Düşmən qabağına silahsız çıxmaq olmaz." - Bu cümlədə "silahsız" sözü fiziki olaraq silah daşımayan bir şəxsi ifadə edir və təhlükənin altını çəkir.
- Mücərrəd mənada: "İndi Məhərrəm bu silahsız ordunun baş komandanı sayılırdı." - Bu cümlədə "silahsız" ordusu, hərbi gücdən məhrum, zəif və ya təchizatı çatışmayan bir ordu deməkdir. Burada silah yalnız fiziki silah deyil, həm də resurs, təlim və ya strategiyanı da əhatə edə bilər.
- Məcazi mənada: "O, həqiqətə silahsız, yalın halda yaxınlaşdı." - Bu cümlədə "silahsız" sözü hər hansı bir hiylə, aldatma və ya manipulyasiyadan uzaq, dürüst və açıq bir yanaşmanı bildirir.
Beləliklə, "silahsız" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Həm konkret, həm də mücərrəd, həm fiziki, həm də metaforik mənalarda işlənə bilər. Sözün mənasını tam anlamaq üçün cümlədəki yerini və ətraf sözləri nəzərə almaq vacibdir.