Sinirlənmə: “Sinirlənmək” felindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq “sinirlənmək”dən törəmiş isim kimi göstərilsə də, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. Sinirlənmə, insanın emosional və fiziki vəziyyətinin qəfil və intensiv dəyişməsi ilə müşayiət olunan bir haldır. Bu hal, müxtəlif daxili və xarici amillərin təsiri altında yaranır və özünü müxtəlif şəkildə göstərir.
Mənşəyi: Sözün əsası olan “sinir” sözü farsca köklüdür və “ip, liflər”, “nəzarət sistemi” mənalarını ifadə edir. Anatomik baxımdan sinirlər insan bədəninin informasiya ötürmə sisteminin əsas hissəsidir. Bu səbəbdən, “sinirlənmək” termini emsional və ya fiziki narahatlıq halında sinir sisteminin həddindən artıq aktivləşməsini, yəni bədənin daxili və xarici təsirlərə qarşı reaksiyasını ifadə edir.
Mənasının nüansları: Sinirlənmə, sadəcə qıcıqlanma deyil, daha güclü və uzunmüddətli bir emosional vəziyyətdir. Bu, qəzəb, əsəbilik, həyəcan, narahatlıq, stres kimi hissləri özündə birləşdirə bilər. Sinirlənmənin intensivliyi və müddəti fərdi xüsusiyyətlərdən, hadisənin əhəmiyyətindən və şəxsin stresə müqavimətindən asılıdır. Bir sözlə, sinirlənmə bir çox emosional və fiziki əlamətlərlə müşayiət oluna bilər: ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, tənəffüsün tezlaşması, əl-ayağın titrəməsi, əzələlərin gərginləşməsi, baş ağrısı, hətta qışqırıq və aqressiv davranışlar.
Cümlələrdə işlənməsi: Sinirlənmə sözü müxtəlif cümlə strukturlarında işlənə bilər:
- Onun səbr kasası dolmuşdu və güclü bir sinirlənmə yaşayırdı. (Burada sinirlənmə intensiv bir emosional vəziyyəti ifadə edir.)
- Davamlı gecikmələr onun sinirlənməsinə səbəb oldu. (Burada sinirlənmənin səbəbi göstərilir.)
- Sinirlənməsini gizlədə bilmədi. (Burada sinirlənmənin nəzərə çarpması vurğulanır.)
- Uzun müddət davam edən sinirlənmə sağlamlığına mənfi təsir göstərdi. (Burada sinirlənmənin nəticəsi göstərilir.)
Qısacası, “sinirlənmə” sözü sadə bir məna daşımasa da, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüansları özündə əks etdirən, zəngin mənaya malik bir sözdür.