Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sıtallaşmaq" sözü ümumiyyətlə "sırtıqlaşmaq"la sinonim kimi qeyd olunur. Lakin bu, sözün mənasını tam əhatə etmir və daha dəqiq izah tələb edir. "Sıtallaşmaq" əslində "sırtıqlaşmaq"dan daha geniş mənaya malikdir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli çalarlarla işlənə bilər.
Etimoloji baxımdan "sıtallaşmaq" "sıt" kökünə və "-laşmaq" şəkilçisinə əsaslanır. "Sıt" sözü qədim türk dillərində "söykənək", "dayaq", "əyri", "əyilmə" mənalarını ifadə edirdi. Bu mənalar nəzərə alınaraq, "sıtallaşmaq"ın əsas mənasını "bir şeyə, kiməsə söykənmək, əyilmək, meyillənmək, əyri-əyri olmaq" kimi təyin etmək olar. Bu, yalnız fiziki əyilmə deyil, həm də məcazi mənada bir fikrə, tərəfə, şəxsə meyillənməni, onlara doğru əyilməni bildirir.
Beləliklə, "sıtallaşmaq" aşağıdakı mənaları ehtiva edir:
- Fiziki əyilmə: Ağac küləkdən sıtallaşıb. (Ağac küləyin təsirindən əyilib)
- Məcazi əyilmə (meyillənmə): O, qardaşının təzyiqinə sıtallaşıb. (O, qardaşının təsirindən onun istəyinə boyun əyib)
- Şəklən pozulma: Yaşlılıqdan bel sütünu sıtallaşıb. (Yaşlılıqdan bel sütünu əyilib, əyri olub)
- Zəifləmə, sarsılma: İqtisadiyyat böhran nəticəsində sıtallaşıb. (İqtisadiyyat zəifləyib, sarsılıb)
"Sırtıqlaşmaq" isə daha çox fiziki əyilməni, xüsusən də əyri-üyrü, qeyri-bərabər formada əyilməni ifadə edir. Məsələn, "yol sırtıqlaşıb" deyərkən, yolun bərabər olmayan, əyri-üyrü olduğunu bildiririk. "Sıtallaşmaq" isə bu mənanı ehtiva etməklə yanaşı, yuxarıda göstərilən məcazi mənaları da əhatə edir.
Qısacası, "sıtallaşmaq" "sırtıqlaşmaq"dan daha geniş semantik yük daşıyır və müxtəlif kontekstlərdə daha çox məna çaları ifadə edir. Lüğətlərdə bu fərqin daha aydın şəkildə ifadə olunması vacibdir.