Sonbeşik sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termindir və əsasən ailənin sonuncu övladını, yəni ən kiçik uşağı ifadə edir. Lüğətlərdəki "sonuncu, axırıncı uşaq, övlad" tərifi doğru olsa da, sözün emosional və mədəni yükünü tam əks etdirmir.
Sonbeşik sözünün "son" komponenti, uşağın ailədəki ardıcıllığı göstərir, "beşik" komponenti isə uşaqlıq, körpəlik dövrünü, həmçinin himayə, qayğı və məhəbbəti simvolizə edir. Beləliklə, sonbeşik sadəcə bir sıranın sonuncu üzvü deyil, həm də ailənin qayğısı və diqqətinin xüsusi bir nöqtəsində duran, tez-tez daha çox sevilən və qorunan uşaqdır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "beşik" sözünün kökü qədim türk dillərindən gəlir və uşağın yatdığı yatağı bildirir. "Son" isə təbii olaraq ardıcıllığı, növbənin sonunu ifadə edir. Bu iki elementin birləşməsi nəticəsində yaranan "sonbeşik" sözü, ailədəki yerini və ailə üzvlərinin ona olan münasibətini dəqiq ifadə edir.
Cümlədə istifadəsinə misallar:
- "Ailənin sonbeşiyi olan qız hər kəsin sevimlisidir."
- "O, ailənin yeganə sonbeşiyi idi və ona hər şeydə üstünlük verilirdi."
- "Atamın sonbeşiyi olaraq, həmişə onun xüsusi qayğısını hiss edirdim."
- "Tükəzban ilk və sonbeşiyi olan Qüdrəti min əziyyətlə boya-başa çatdırdı..." (bu nümunədə sözün nəinki son övladı, həm də çətinliklə böyüdülən uşaq mənasını daşıdığını göstərir).
Göründüyü kimi, "sonbeşik" sözü sadəcə leksik mənasından daha çox mədəni və emosional məlumat daşıyır. Bu sözü işlədən zaman ailənin strukturuna, uşaq sayına və onların arasında olan münasibətlərə diqqət yetirmək vacibdir. Çünki bu söz, ailədəki yeri ilə yanaşı, uşağın aldığı qayğı və sevgidən də bəhs edir.