Sorğu sözü Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir leksik vahiddir. Əsasən "sual" mənasında işlənsə də, sadəcə bir sualı deyil, daha geniş mənada bir araşdırma, istintaq, soruşma və ya müraciət prosesini əhatə edir. Lüğətlərdə əsasən "sual, sual etmə, verilən sual" kimi izah olunsa da, bu, sözün bütün imkanlarını əks etdirmir.
Etimoloji baxımdan "sorğu" sözü "soruşmaq" felləsindən törəmişdir. "Soruşmaq" fiili isə kökü qədim türk dillərindən gəlmə olub, "bilmək istəmək, aydınlaşdırmaq istəmək" mənasını ifadə edir. Bu səbəbdən "sorğu" yalnız passiv bir "verilən sual" deyil, həm də aktiv bir "sual etmə" hərəkətini ifadə edə bilər. Məsələn, "cinayətin açıqlanmasına yönələn sorğu", "səhiyyə vəziyyətinin öyrənilməsinə dair sorğu" ifadələrində "sorğu" yalnız verilmiş sualları deyil, araşdırma prosesini özündə əks etdirir.
Sintaktik baxımdan "sorğu" sözü müxtəlif cümlə quruluşlarında işlənə bilər. Subyekt, obyekt və ya hallar kimi müxtəlif funksiyalarda çıxış edə bilər. Məsələn:
- Subyekt: Sorğu davam edir. (Burada "sorğu" cümlənin əsas üzvü, subyektidir.)
- Obyekt: O, sorğunu cavabsız qoydu. (Burada "sorğu" fellə bağlı olan obyektdir.)
- Hallar: Sorğu ilə bağlı bütün məlumatlar toplanmışdır. (Burada "sorğu" ilə bağlı bir hadisənin vəziyyəti təsvir olunur.)
Verilmiş nümunədəki "Ağsaçlı, ağbığlı, ağsaqqallı, ancaq lalə kimi qırmızıyanaqlı Əmiraslan baba nəvəsinin..." cümləsində "sorğu" sözü nəvəsinin Əmiraslan babaya ünvanladığı bir sualı, bir sorğunu, bir tələbi və ya bir xahişi ifadə edə bilər. Cümlə davam etdirilərək kontekstə asılı olaraq mənası dəqiqləşdirilə bilər.
Qısaca, "sorğu" sözü sadəcə bir sualın deyil, daha geniş mənada bir araşdırma, istintaq və ya müraciət prosesini ifadə edən çoxmənalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşir.