Sosiologiya (lat. societas – cəmiyyət və yun. logia – təlim) cəmiyyətin quruluşunu, fəaliyyətini, inkişafını və sosial hadisələrin qarşılıqlı əlaqələrini öyrənən ictimai elmdir. Terminin özü latın sözü olan "societas" (cəmiyyət) və yunan sözü olan "logia" (elm, təlim) sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Beləliklə, sosiologiya əslində "cəmiyyət haqqında elm" deməkdir.
Sosioloji tədqiqatlar müxtəlif sosial qurumları (ailə, məktəb, dövlət, dini təşkilatlar və s.), sosial qrupların (siniflər, qəbilələr, millətlər və s.) qarşılıqlı əlaqələrini, sosial institutları (məhkəmə, polis, media və s.), sosial prosesləri (modernizasiya, qloballaşma, urbanizasiya və s.), sosial normaları (əxlaq, adət-ənənələr, qanunlar və s.) və sosial dəyişiklikləri əhatə edir. Bu elm sosial həyatın müxtəlif aspektlərini, o cümlədən sosial qeyri-bərabərlik, sosial nəzarət, sosial hərəkatlar, sosial təbəqələşmə, sosial mobillilik, sosial inteqrasiya və sosial eksklüziya kimi məsələləri araşdırır.
Sosiologiyanın metodologiyası kəmiyyət və keyfiyyət metodlarını birləşdirir. Kəmiyyət metodları (statistik təhlil, sorğular, eksperimentlər) geniş miqyaslı sosial hadisələrin tədqiqi üçün istifadə olunur. Keyfiyyət metodları (müşahidə, müsahibə, sənəd təhlili) isə daha dərin və ətraflı sosial hadisələrin təhlilini təmin edir. Sosioloji araşdırmalar müxtəlif nəzəriyyələrin və yanaşmaların (funksionalizm, konflikt nəzəriyyəsi, simvolik inteqrasiya, fəaliyyət nəzəriyyəsi və s.) köməyi ilə aparılır.
Cümlələrdə nümunələr:
- Sosiologiya dərsində sosial təbəqələşmənin səbəbləri müzakirə edildi.
- Onun sosioloji tədqiqatı şəhər gənclərinin həyat tərzinə həsr olunmuşdur.
- Müasir sosiologiya qloballaşmanın sosial təsirlərini geniş şəkildə öyrənir.
- Sosioloji yanaşma bu problemin həllində mühüm rol oynayır.