Sosioloq [lat. societas – cəmiyyət və yun. logos – məfhum, təlim] sözü iki kökdən əmələ gəlmiş mürəkkəb sözdür. Latın dilindən götürülmüş "societas" sözü "cəmiyyət", "ictimaiyyət", "birlik", "əlaqə" kimi mənaları ifadə edir və insanların qarşılıqlı əlaqələri, birgə yaşayışı, sosial quruluş və təşkilatlanmalarını əhatə edir. Yunan dilindən olan "logos" isə "söz", "fikir", "elm", "tədqiqat", "şərh" və "nəzəriyyə" kimi mənaları özündə cəmləşdirir və elmi tədqiqat, sistemli təhlil və nəzəriyyə qurmasını bildirir.
Beləliklə, "sosioloq" sözü həm latın, həm də yunan dillərinin zəngin leksik ehtiyatından faydalanaraq əmələ gəlmişdir. Bu termin "cəmiyyəti elmi metodlarla tədqiq edən, cəmiyyətin quruluşunu, funksiyalarını, inkişafını və problemlərini araşdıran mütəxəssis" mənasını verir. Sosioloqlar sosial hadisələri, insan davranışlarını, sosial qrupların qarşılıqlı əlaqələrini, sosial dəyişiklikləri və onların səbəblərini, sosial təbəqələşməni, sosial hərəkatları, sosial institutları və s. müxtəlif aspektlərdən təhlil edərək cəmiyyətin fəaliyyət mexanizmlərini anlamağa çalışırlar. Onlar kəmiyyət və keyfiyyət metodlarından istifadə edərək empirik müşahidələr aparır, sorğular keçirirlər, məlumatları analiz edir və elmi nəticələr əldə edirlər.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Tanınmış sosioloq cəmiyyətin qloballaşması haqqında maraqlı bir araşdırma aparıb.
- Sosioloqların fikrincə, sosial bərabərsizlik artmaqdadır.
- Gənc sosioloq elmi konfransda tədqiqatının nəticələrini təqdim etdi.
- Bu məsələni araşdırmaq üçün bir qrup sosioloq bir araya gəldi.
Qeyd edək ki, "sosioloq" sözü yalnız elmi tədqiqatlarla məşğul olan şəxslər üçün deyil, həmçinin sosial problemlərin həlli ilə bağlı layihələrdə, dövlət qurumlarında və ya qeyri-hökumət təşkilatlarında çalışan mütəxəssislər üçün də istifadə oluna bilər. Onların fəaliyyət sahəsi genişdir və sosial elmlərin digər sahələri ilə sıx bağlıdır.