Standartlaşdırılma (Standartlaşdırılmaq felindən törəmə isimsı) bir sıra obyekt, proses və ya sistemlərin müəyyən edilmiş standartlara uyğunlaşdırılması prosesidir. Bu standartlar keyfiyyət, ölçü, performans, təhlükəsizlik və ya digər xüsusiyyətlərə aid ola bilər. Standartlaşdırmanın əsas məqsədi vahidlik, uyğunluq və interoperabilitliyi təmin etməkdir. Məlumatların mübadiləsi, məhsulların qarşılıqlı əvəzlənməsi və sistemlərin inteqrasiyası kimi proseslərin effektivliyini artırır.
Standartlaşdırılma müxtəlif sahələrdə, o cümlədən sənaye, texnologiya, elm, ticarət və idarəetmədə geniş tətbiq olunur. Məsələn, elektrik enerjisi sistemlərinin standartlaşdırılması, kompüter proqramlarının uyğunluğu, tikinti materiallarının keyfiyyət standartları və ya yol nişanlarının vahidliyi standartlaşdırmanın əhəmiyyətini göstərir. Bu proses, istehsalçıların məhsullarını vahid standartlara uyğun istehsal etməsinə, istehlakçıların isə məhsulların keyfiyyətini və etibarlılığını asanlıqla müəyyən etməsinə imkan verir.
Standartlaşdırmanın əsas prinsipləri arasında açıqlıq, obyektivlik, elmi əsaslılıq və qarşılıqlı razılaşma yer alır. Standartlar müvafiq təşkilatlar və komitələr tərəfindən hazırlanır və qəbul edilir, onların icrası müəyyən qaydalara və tələblərə əsaslanır. Standartlaşdırılma prosesi davamlı olaraq yenilənir və inkişaf edir, texnoloji irəliləyişlərə və yeni tələblərə uyğunlaşdırılır.
Etimologiya: "Standart" sözü ingilis dilindən (standard) keçmişdir və əslində bayraq dirəyini və ya ölçü vahidini bildirirdi. "Standartlaşdırılma" isə "standart" sözünün "-laşdırılma" əlavəsi ilə törəməsi nəticəsində əmələ gəlmişdir. "-laşdırılma" əlavəsi prosesi və ya hərəkəti ifadə edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Avtomobil sənayesində standartlaşdırılma prosesi istehsalın sürətlənməsinə və dəyərin azalmasına səbəb oldu.
- Beynəlxalq standartlaşdırılma təşkilatları qlobal ticarətin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır.
- Müəssisənin daxili proseslərinin standartlaşdırılması məhsuldarlığı artırdı.
- Yeni standartlaşdırılma qaydaları bütün şirkətlər üçün məcburidir.