Standartlaşdırmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "hər hansı bir şey üçün standart (1-ci mənada) təyin etmək, standart şəklə salmaq" kimi təqdim edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir. Sözün kökü "standart" sözündəndir və ingiliscə "standard" sözündən götürülmüşdür. "Standard" isə "bayraq, əlamət, ölçü vahidi, nümunə, keyfiyyət" mənalarını özündə birləşdirir. Ona görə də standartlaşdırmaq, sadəcə "standartlaşdırma" deyil, müəyyən bir sistem və ya proses üçün ümumi, qəbul olunmuş və sabit meyarlar, qaydalar, xüsusiyyətlər, ölçülər müəyyən etmək və bu meyarlara uyğun olaraq formasını, ölçülərini, keyfiyyətini və ya digər xüsusiyyətlərini vahidləşdirmək deməkdir.
Standartlaşdırmanın məqsədi əsasən fəaliyyətin səmərəliliyini artırmaq, uyğunluğu təmin etmək, keyfiyyəti yüksəltmək, qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdırmaq və xərcləri azaltmaqdır. Bu proses müxtəlif sahələrdə, məsələn, istehsalatda, texnologiyalarda, idarəetmədə, təhsildə və s. tətbiq olunur. Məsələn, "məhsulların standartlaşdırılması" deyəndə biz məhsulun ölçülərinin, keyfiyyətinin, tərkibinin və digər xüsusiyyətlərinin müəyyən standartlara uyğun olmasını nəzərdə tuturuq.
Standartlaşdırmaq feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilər. Məsələn:
- "Prosesləri standartlaşdırmaq": İş proseslərini daha səmərəli və təkrarlana bilən etmək üçün vahid qaydalar və prosedur qurmaq.
- "Malların standartlaşdırılması": Müəyyən məhsulların istehsalı üçün vahid standartların tətbiqi.
- "Təhsili standartlaşdırmaq": Təhsil proqramlarının, dərsliklərin və qiymətləndirmə meyarlarının vahid bir sistemə salınması.
- "Dil standartlaşdırmaq": Dilin qrammatik qaydalarının, orfoqrafiyasının və leksikasının vahid bir sistemə salınması.
Beləliklə, "standartlaşdırmaq" sözünün mənası sadəcə "standartlaşdırmaq" deyil, daha çox bir prosesin, sistemin və ya məhsulun vahidləşdirilməsi, uyğunlaşdırılması və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün müəyyən standartların tətbiq edilməsini ifadə edir. Bu proses müxtəlif sahələrdə fərqli mənalar kəsb edir və hər bir kontekstdə öz xüsusiyyətlərinə malikdir.